пожалуйста биография чингиза Айтматова на кыргызском

Кыргызстандын залкар уулу, дйнг аты таанымал белгил жазуучу, коомдук жана мамлекеттик ишмер Чыгыз Айтматов Талас облусуна караштуу Расправа-Буура районундагы Шекер айылында 1928-жылы 12-декабрда туулган.

1946-жылы Жамбыл шаарындагы Зооветеринардык техникумду, 1953-жылы К.И.Скрябин атындагы Кыргыз мамлекеттик айыл чарба институтун бтргн, 1956-1958-жж. Москвадагы Жогорку адабият курсунун угуучусу болгон.

Согуш жылдарында Шекер айылында айылдык Кеештин катчысы, райфинблмдн агенти, 1953-1956-жж. Кыргыз мал-чарба илимий-изилд институтунун эксперименттик фермасында зоотехник, 1958-1960-жж. "Литературный Киргизстан" журналынын редактору, 1960-1965-жж. "Правда" гезитинин з кабарчысы, 1965-1986-жж. Кыргызстан Кинематографисттер союзунун трагасы, 1988-1990-жж. "Зарубежная литература" журналынын башкы редактору, СССР Президентинин кеешчиси, 1991-жылдан элчилик кызматта (1991-жылдан Кыргызстандын Бельгия мамлекетиндеги элчиси) болгон.

Айтматовдун чыгармачылыгы студент кезинде башталган. Орус жана кыргыз тилдеринде жазып, биринчи агемеси "Гезитчи Дзюйдо" деген ат менен 1952-жылы "Киргизстан" альманахында орус тилинде жарыяланган.

"Литературная газета", "Новый мир", "Литературный Киргизстан" журналдарынын редколлегия мчс болгон.

1956-жылдан тарта СССР Жазуучулар союзунун мчс болгон.

Анын чыгармалары кыргыз адабиятын эл аралык дегээлде ктрп, жазуучунун дээрлик бардык чыгармалары КМШ лклрнн драма жана опера театрларынын сахналарында коюлган жана чыгармалары боюнча тартылган кинофильмдер Эл аралык кинофестивалдардын сыйлыктарына жана байгелерине татыктуу болгон.

Алгачкы агемелери 1952-жылы орус тилинде "Комсомолец Киргизии" газетасына жана "Киргизстан" альманахына жарыяланат. Ал ошол кезде эле В. Катаевдин "Полктун уулу" повестин, М. Бубеновдун "Ак кайы" романын которот, бирок алар басылган эмес. Андан кийин "Ак жаан", "Тнк сугат", "Асма кпр" аттуу кыргызча жазылган агемелери жарыяланат. Анын чыгармачылык ишиндеги бурулуш 50-жылдардын ортосунда болот. Бул жылдары "Бетме-бет" (1958) жана "Обон" ("Жамийла", 1959) повесттери кыргызча жана орусча жарыкка чыгат. Адам мнзн, психологиясын ачууда "Бетме-бет" повести кыргыз прозасына жаылык катары кирди. "Обон", "Жамийла" повесттери кыргыз идеялык-эстетикалык проблематикасы жана ага шайма-шай келген кркмдк сапаты менен кыргыз совет адабиятындагы нукура жаычыл чыгарма болуп, бат эле кп тилдерге которулду. "Жамийла" нп-сп калган кыргыз прозасынын жаы сапатка жетишип, ркн скн адабияттардын дегээлине ктрлгнн дйнг маалым кылды. Ошондон бери Айтматов жаы чыгармаларында сейрек кездешч талантынын улам жаы кырларын ачып келе жатты.  

"Кызыл жоолук жалжалым" ("Тополёк мой в красноватой косынке", 1961), "Бото кз булак" ("Верблюжий глаз", 1961), "Биринчи мугалим" (1962), "Саманчынын жолу" (1963) деген повесттеринде жазуучунун нравалык, философиялык изденлр андан ары тередеп, чеберчилиги бийиктен бийикке ктрлгн. Аларды айрыкча "Биринчи мугалим" повестинен ачык крг болот. Повесть ткндг окуяларды срттс да, азыркы мезгил менен ндш кйгйд козгойт. Башкы каарман Дйшн ктмдг, з идеалы чн курман болууга кайылдыгы менен адабияттагы Левинсон, Павел, Корчагиндин образдарына барабар турат.  

Анын "Саманчынын жолу" повести Улуу Ата Мекендик согуш жылдарындагы кыргыз элинин тылдагы кыйын, кжрмн, баатырдык эмгегин даана срттйт. Чыгарманын баш каарманы Толгонайдын элеси аркылуу жазуучу согуштун оор сыноолорун майышпай ктргн карапайым кыргыз аялынын типт образын тзгн. Бул трагедиялуу боектор менен жазылган зор оптимисттик кчк ээ болгон Толгонайдын образына кчт драмалык чыйралыш, тере психологизм, эпикалык кеири масштабдуулук мнзд. Ал эми "Жаныбарым, Глсарым!" ("Прощай, Гульсары") повестинин жарык крш кп улуттуу совет адабиятына зор идеялык-эстетикалык табылга катары кирип, кыргыз прозасы социалисттик реализм жолунда дагы алдыга илгерилегенин далилдеди. Чыгарманын сюжетин кураган окуялар кыргыз айылынын турмушу менен чектелсе да, анда жалпы совет коомуна орток маселелер ктрлгн. Ак ниеттлк менен кара санатайлыктын ортосундагы "тблк" конфликт повестте жаыча, партиялык принципте чечилген. Танабай менен Глсарынын образдары тм катары айкалышып, знч бир жалпыланган образды тзт.