Хромосомалык мутация

Мутация[1] (латын тлнде mutato  згеру) табии жадайда кенеттен болатын немесе олдан жасалатын генетикалы материалды згеру. Соны нтижеснде азаны белглер мен асиеттер тым уалайтын згергшткке шырайды. ылыма мутация терминн 1901 ж. голланд алымы Х. де Фриз (1848 1935) енгзд. Генетикалы аппаратты згеруне байланысты мутацияны: геномды, хромосомалы, гендк немесе нктелкдеген трлер бар.

'Мутация (mutation) жасушаны генетикалы материалыны згеру, бл кейнг рпаа да берлед.[2].

Бл тосыннан, кейде сырты факторларды сернен болуы ммкн (ара. Мутагендер). Генетикалы кодты анытайтын жйедег бр азотты негзд орнын баса бреу алмастырса немесе бр немесе одан да кп негздер генге енгенде немесе геннен жоаланда гендк мутация пайда болады. Мутацияларды кб зиянсыз; оларды нем алыпты доминантты ген (ара. Доминантты) жауып трады.

Кейбр мутациялар айтарлытай салдар туызады; мысалы, ата-анасыны екеунен де тым уалашылыпен берлген белгл бр мутация Ора-жасушалы анемияны пайда болуына кеп соады. рпаа жынысты жасушаларда (аналы жасушасы немесе аталы ры) пайда
болан мутациялар ана берлед. детте, бндай мутациялар азаа аупт.

Мутация аза шн тимд згерстерге кеп соатын сирек кездесетн жадайларда осы ген бар дербес азаларды саны мутацияа шыраан ген популяцияда алпына келмейнше арта беред. Бндай пайдалы мутациялар эволюцияны материалы болып табылады.