ядронын жасуша тршлгн басарудаы рл кандай?

1833 ж. Роберт Броун смдк материалынан жасушалы ядроны ашан. Ол микроскоп арылы тоза жпшелерн жасушаларын арап, дгеленген формалы денешктерд тапан. Оны "nuclei" ядро деп атаан. Ядро жасушаны ортасында орналасан дгелек немесе сопаша формалы жасушаны е р органоид. Ядро ш блктен трады: ортасында орналасан  ядрошытан, ядроны сйы блг  нуклеоплазмадан жне ядролы мембранадан.

Ядро ек мембранадан тратын абышамен оршалан. Сырты ядролы мембрана рибосомалармен апталан, шк мембрана тегс болады. Электронды микроскоп арылы зерттеу ядролы мембрананы жасушалы мембрана жйесн бр блг екендгн крсетт. Сырты ядролы мембрананы сндлерэндоплазмалы торды зектермен (каналдарымен) байланысады да, брттас зектер жйесн райды. Ядроны тршлк рекетнде ядро мен цитоплазмаарасындаы зат алмасу басты рл аткарады. Ол негзг ек жолмен жзеге асады. Брншден, ядролы мембрананы кптеген саылаулары болады. Осы саылаулар арылы ядро мен цитоплазма арасында молекула алмасуы жред. Ядро мен цитоплазма арасында зат алмасу белсенд трде жргенмен, ядро абышасы ядроны рамын цитоплазмадан блп трады. Бл зн оршап тран цитоплазмадан згеше, зндк ядрошлк ортаны болуын камтамасыз етед.

Ядродаы ядрошытар саны 12, кейде 34 болатын дгелек, кейде сопаша денешктер. Ядроа араанда ядрошы тыыз келед. Ядрошы ядродан толы блнбеген жне ядролы плазманы шнде еркн козалып жред. Ядрошы РН синтезн орталыы.

Хромосома дегенмз ДН-ны жпшелернен тратын созылыы тыыз денешк. Олар брнеше блктерден трады: алашы блк жне екнш реттк блк. Хромосоманы рамында 40 ДН, 40 гистон, 20 ышыл нруыз жне аз млщерде РН болады. ДН организмге ажетт р трл нруызды синтездеуге апараттар беред. Гистон дегенмз хромосомадаы рылыс ызметн атаратын нруыз. ышыл нруыз хромосоманы озалысына, ДН мен РН-ны синтезне, организмдег белглерге жауап беретн нруызды ызметн атарады. РН ядро мен цитолазманы арасындаы байланысты амтамасыз етед. Кп уаыта дейн алымдар хромосомаларды жасушаны блнунен кейн жойылып кетед деген пкрде болды. Бра табалы атомдар дс арылы оларды жасушадаы траты рылым екендг длелденд. рбр хромосоманы млшер мен пшн траты болады дедк. Ендеше, хромосоманы сыртынан араанда, ек буынны бар екенн ааруа болады. Брнш буынды центромералы буын деп атайды. Бл буынмен ахроматин жпшелерн бр шы байланысады. Центромераларыны орналасуына байланысты хромосомаларды пшндер згерп отырады. Осыан арамастан рбр хромосомадаы центромераларды орны траты болады.