Якя асноныя працэсы адбывался эру Ранняга Позняга Сярэднявечча?

Ранняе Сярэднявечча (да 1000 г.) уражвае глабальным гстарычным зрухам; з х, магчыма, галоны Вялкае перасяленне народа з Аз Еропу (готы, гуны, цюрк, балгары, арабы, венгры). Не менш главным было фармраванне вялкх мперый на Захадзе на Усходзе (Взантыя, Свяшчэнная Рымская мперыя, мперыя Карла Вялкага, Хазарск каганат, Арабск Халфат, мперыя Тан у Кта). Ранняе Сярэднявечча гэта таксама эра фармравання сусветных рэлгй х распасюджання па свеце. Асаблва важнае значэнне для далейшага лёсу цывлзацы мела канчатковае станаленне хрысцянства знкненне слама. Найбольш магутнай мперыяй Ранняга Сярэднявечча была Взантыя.

Позняе Сярэднявечча гсторык рэзка разыходзяцца вызначэнн верхняй мяжы позняга Сярэднявечча. Кал расйскай гстарычнай навуцы прынята вызначаць яго канчатак англйска-грамадзянскай вайной, то заходнеерапейскай навуцы канец Сярэднявечча звычайна звязваюць з пачаткам царконай рэфармацы або эпох Вялкх геаграфчных адкрыцця.