Экономикалык, скери,жаа экономикалы саясата келетн сратар(р саясат 3 сратан)

Жаа экономикалы саясат 20 асырды 20-жылдарындаы КСРО-да Азамат соысы салдарынан ираан ел экономикасына жеке меншк иелерн тартып, адамдарды з ебегне мдделлгн орнытыруа баытталан рекет. 1921 жылы кктемде РКП (б) 10-съезнде скери коммунизм саясатынан Жаа экономикалы саясата(ЖЭС) кшу туралы шешм абылданды. Жаа экономикалы саясат шебернде иринаан халы шаруашылыын алпына келтрп, социализмге ту кзделд. Оны мнс азы-тлк салыртын азы-тлк салыымен алмастырып, жеке меншкт трл формаларын пайдалануа жол ашу болды. Жаа экономикалы саясатты енгзлуне байланысты сырттан шет ел капиталы (концессиялар) тартылып, аша реформасы (1922 1924) жргзлд. И.В. Сталин мен оны маындаыларды ауыл шаруашылыын кштеп жымдастыру, басару кадрларына арсы жаппай жазалау рекеттерн олдануы салдарынан 20 асырды 30-жылдарыны басында жаа экономикалы саясат с жзнде тотатылды. [1] нерксптег згерстер: Экономиканы дамыту шн е алдымен р неркспт алпына келтру жне айта ру ажет болды. 1. Кспорындар сала бойынша р тресттерге брктрлд. Брнш дрежел кспорындар Хвалаты маызы бар тресттерге брктрлд. Екнш дрежел кспорындар лкелк трестерге брктрлд. 2. са кспорындар жеке адама, шетелдктерге, кооперативтерге жала берлд. 3. нерксп, темр жол, клк тасымалы шаруашылы есепке кшт. нерксптег згерстерд нтижеснде Риддер орасын зауыты 1923 жылы хвалатаы ндрлетн орасынны 40% -ын ндре бастады, Доссор, Маат мнай кспорындары ске осылды, Шымкент сантонин зауыты ашылды, 1927 жылы арсабай комбинаты мыс ндре бастады. нерксптег згерстерд о нтижесмен атар кемшлктер де болды. Мысалы: азастан шикзатты баытта ана дамыды. Тресттерд пайдасы Ресейге кетт. Ауыл шаруашылыындаы згерстер: 1. скери коммунизм саясаты кезнде енгзлген салырт жойылып, оны орнына салы енгзлд (1921 жылы наурызда) 2. Ттн салыы мен кш-клк салыыны орнына брыай заттай салы енгзлд. Салыты млшер салырта араанда 2,5 есе аз болды. 3. 1924 жылы 1 атардан бастап салы тек ашалай тленетн болды. 4. Салы демел боландытан, оны бар ауыртпалыы байлара жне кулактара тст. 5. Мал сретн ожалытар салытан босатылды.жалдамалы ебект пайдалануа рсат берлд. 6. Салытан тскен аражат халы аарту сне жмсалды. 7. Жерд арендаа беруге рсат берлд. 8. Несие берлетн болды. 9. осшы Хвалаы рылды. 10. 1924-1925 жылдары елге тракторлар келне бастады. Осы згерстерд нтижеснде егс клем лайды, мал саны ст жне кедейлер азайып, орташалар саны кбейд. Байлар, кулактар шектетлд, сайлау, сайлану ыынан айырды. Сауда: сауда еркндг еркндг алыптасты. Оан длел: 1. 1921 жыл 24 мамырда Айырбас туралы декрет абылданды. 2. Декрет бойынша айырбас жасауа рсат етлд. 3. Жрмекелер ашыла бастады. Мысалы, Амола губерниясында Атбасар жрмекес, Атбе губерниясында Ойыл, Темр сияты жрмекелер, Бкей губерниясында Орда жрмекес ашылды. аза жернде барлыы жет лкелк, он ш губерниялы жне жетпс бес жерглкт жрмеке ашылан болатын. 4. Жеке саудаа рсат берлд. Жаа экономикалы саясатты жалпы орытындысы: 1. Жаа экономикалы саясат кезнде нары енгзлд. 2. Ауыл шаруашылыы дамымай алды. 3. Бл саясат аяына дейн жеткзлмед. 4. нерксп артта алды, дамымады. 5. Жаа экономикалы саясат брмаланды. 6. Саяси мрде демократия брмаланды. 7. Еркндк млде болмады. 8. 1921-1922 жылдардаы ашаршылы 1921 жылы жазда уаншылы болып, малды 80%-ы ырылып алды. Елде ашты басталды.Ашыушылар саны барша аза халыны 1/3 блгн амтыды.