Жылы туралы гме керек 2сынып

Ер анаты тулпар демекш жылы да азатын бурыннан пайдаланып келген малы. Жылы клк ызметн де атарды. сресе кшп ону кезнде. Сондай-а сут шл басар су, ет ске басар таам, жун ким-сияты заттара зор пайдасын крсетп отырды. Жылы сут-ымыз, Тл-улын немесе улынша деп аталады. Жауа шапанда тендессз серк бола блген амбар ата жануары з крнсн тапты.

аза жылысыны тымдары ерте кездердена пайдаланылып, кптеп срлп келед. Блар осп-ну ортасына арай р трл болып келед.

аза жылылары онша р болмаанымен, шыдамдылы, еттлк, сттлк, кш-клктк жаынан жасы жетлген. шпел трмыса сйкес аза халы жылыларды ысы-жазы бауа олайлы болуы шн, йрлерге блп, жасы тымнан айыр салатын болды. Мндай айырлар йрнен шашау шыармай, йрн орап, ит-са жегзбей ысы-жазы ориды. Брнеше йр жылы осылып, бр табын раан. йрндег жылыларды кп болып жру, аттарды йрге осылуы айыра байланысты. (Бр табында 500-ден 1000-а дейн жылы болады. аза табын орнына ос деп те атайды.

Кйл айыр ср айынан бастап 15 шлде дейн йрндег биелерд бауырына алады. Осы зябмн шнде биелер лындап, кйл биелер мен байталдар айырдан ерте шыып кетед. Ал осы, кй тмен биелер айырдан кеш шыып, кенже лындайтын болады.

Айырдан шыып кеткен биелер 10 айдан кейн лындайды. Жасы айырлар 25 биеден 30 биеге дейн шыарады. Пштрлмеген жылы трт жасында йрге тсуге жарайды да, нажын байталдар айырдан шыып, днежннде лындайды.

лынды биелерд лыны ара ла болып, отыып жетлген кезнде байланылып, кнне 4-5 сауыланнан кейн, аытылады. Жас лындаандарын бр-ек жмадан кейн байлап, 2-3 сауыланнан со аытып жберед. аза биен алты айа дейн сауады.

Ср айынан бастап тайларды, нандарды, байталдарды, ысыр биелерд кзеп жберед.
Байталды, ысыр биен жалы кзелгенде, кекл мен шотыын алдырып, йрыы ек кертле (буна сала) кзелед. нанны жалы кзелп, йрыы кзелмейд. Тайды жалын тегс, йрыынан шыбын аар алдырып кзейд.

аза жылылары салт мнс пен ауыр-жел жмыстара да мыты, жрске берк, тзмд келед. Бларды тымдары пайдалануларына арай брнешеге блнед. Оларды шаруалар скен жерне, тымдарына, тстерне, нажимал, йры бтстерне, жыныстарына, трл жрстерне, таы басадай ерекшелктер мен мр тршлктерне арай р трге блп атайды.
аза жылыларыны шнде аяшыл-жорасы, желст, жйрг, баяу жретн шабандары да бар. Оларды кнделкт трмысты ажеттерне арай салт мнс клг, жмыс кш келг, сауын биес, т. б. деп блед, ерекшелейд. Осыан байланысты да жылыны толып жатан атаулары бар.