айтыс-халык мурасы такырыбына эссе "2-3 бет"

Айтыс - дебиет жанры боланымен ертеден алыптасан халыты дстрд лкен тр. Ойын, той, ас, ыз зату, келн тсру сияты аза тойлары жйрк ат, блект палуандармен брге айтыс аындары да атысып, олар айтыс арылы той ызыы мен мртебесн ктере тскен. рине мндай жерде айтыстарды з масаты, талабы, шарты бар. Кшпел елд ызы-уанышын блсп келген айтыс халымызды сан алуан ойын-той, р трл дстрл думандарда уана ызытайтын театры спеттес болан. Жрт кпшлк алдында сз сайысына тскен ек аынны жеске жету жолындаы тапырлытары мен алырлытарына ку болып, соларды бреун намысын жыртып, тлеун тлейтн жанкйерне айналады. Бан айтысты сауышылды, эстетикалы лззат беретн сипаттары да айтарлытай ызмет атарады. Атты жалы, тйен омында дегендей кп дайындыты керек етпейтн айтыс кез келген жерде те беред де, мны тыдаушысы да, баасын берп трелк айтушысы да халы немесе адрл ел асаалдары болады. Айтысты дстрл нерге айналуына кшпел мр салты ткелей сер еткен байалады. Кшпел елде шлдехана, ойын-тойа ерекше мн берлп, она кдеден бастап, кшгрм ауыл айтыстары да тп отыран. Блар ертег крнект айтыса бастайтын дайынды трзд бклхалыты сипат алан. Аралы айтыс аындары брн-бр здеп келп айтысатын дстрге жаласты. Бр де бр лкен жиын, ас-той аындар айтысынсыз тпейтн болды. Бл дстр айтысты сан алуан мазмнды, дескать ауымды жанра ласуына олайлы жадай жасады.
Айтысты негзг салмаы да, тйн де мр шындыы. Бетпе-бет келген ек аын да сол орайда жеуд сан алуан жолдарын, амал-тслдерн арастырады. дегеннен амандасу, ел жадайын срауды знде айтыс боларлы тйн, сын таарлы мселелер здестрлед. арсыластарды ай-айсысы да негзг уж, аталы ойларын брден жайып салмай, аысын адап, рылан тор, айлалы апана тсруд кздейд. Оны алдын орап, матап, шырмап, исынды да ужд сзбен тоспа болады. Машыы дескать, айла-тсл кп, аталы сзд орнымен олдана блген аын ана мрел жеске жетед. Суырып салма леге ысылан, аыл-тегл жыр иес айтыста сз таппааннан желмейд, аталы сзден, жйел ойдан, блтартпас шындытан тосылады. Мны анша кншт болса да жрт алдында ашы мойындауа, кейнг жырлау кезнде жасырмай айтуа мжбр болан. Бл шыншылды ойды Аталы сзге арсыз жауап айырады деген мтелмен айтысты дл азысы болан халы з тйндеп отыран.