Магжан Жумабаевтын мрбаяны

Атасы Жмабай ажы. кес Бекен саудамен айналысан дулетт адам болан. Анасыны есм Глсм. Мажан ауыл молдасынан сауатын ашып, 1905  1910 жылдары ызылжардаы (Петропавл) 1 мешт жанында белгл татар зиялысы, мсылман халытарыны азаттыы жолында крескен М.Бегишевт йымдастыруымен ашылан медреседе оыды. Медреседе Бегишевтен Шыыс халытарыны тарихынан дрс алды, аза, татар дебиеттерн,Фирдоуси, Сади, Хафиз, Омар айям,Низами, Науаи секлд шыыс аындарыны дастандарын оып йренд.

Баспадан 1909 жылы шыан Абай ледерн оып, Ататы аын, сз алтын хакм Абайа деген ле жазды. 1910  1913 жылдары Уфааласындаы алия медресесндеблм алды. Онда татар жазушысы .Ибрагимовтен дрс алып, белгл айраткер С.Жантринмен тыыз арым-атынас орнатады, болаша крнект жазушы Б.Майлинментанысады.

Ибрагимовт кмегмен 1912 жылыазан аласындаы Крмовтер баспасында Шолпан атты тыш ледер жинаы басылып шыады.Сада журналын шыаруа атысады, оан зн ледерн жариялайды. 1913  1916 жылдары Омбы малмдер семинариясындаоыды.

Брлк йымы жмысына белсене араласып, Балапан олжазба журналын шыаруа атысады..Бкейхан, А.Брсынлы,М.Дулатлы секлд алаш айраткерлермен байланыс орнатып, аза газетне з ледерн жариялайды.

1917 жылы Апан ткерснен кейн алыптасан саяси жадайа сай оамды мрге белсене араласып,Амола облысты аза съезнткзуд йымдастырушыларды атарында болды. Осы жылы сурдеАмола облысы аза комитет рамына сайланды. Мскеуаласында ткен Бклресейлк мсылман съезне атысты. Брнш жалпыаза съезн шешм бойынша Бклресейлк рылтай жиналысына депутаттыа кандидат ретнде сынылды.

Алаш партиясыны Амола облысыны комитетн мшес болды. ш жз партиясы клдерн жалан айыптауымен бр айа жуы абатыа отырып шыты. Екнш жалпыаза съезне делегат ретнде атысып, онда оу мселес бойынша рылан комиссияа траалы етт.

1918  1919 жылдары Петропавл уездк земство басармасында ызмет етт. 1919  1923 жылдары Амола губерниялы Бостанды туыгазетнде, Шолпан, Санажурналдарында, Ажол газетнде ызмет степ жрп, халы аарту жмысына белсене араласады. Сол кезеде алы ауыма таныс поэмасы Батыр Баянды жазып, жарыа шыарады

Жмабаев Мажан Бекенлы (25.06.1893, азрг От.азастан обл., Булаев ауд,. Сасыл басында - 19.03.1938) - аын, аудармашы. Сол кездег дстр бойынша уел ауыл молдасынан саба алады. Бдан со улетт кес Бекен Мажанды Кызылжардаы Бегшов медресесне оуа беред. Мсылманды орташа држел блм беретн бл медресе бес жылдай оып бтрген со 1910-1913 ж. Уфа аласындаы алия медресеснде оиды. Осында жрп Сада журналын шыарысады, оан зн ледерн жариялайды. Абайды ледер жинаымен танысады, татар аын, жазушылармен достасады, араб, парсы, трк тлдерн оып йренун жалыстырады. Орыс тлнен саба алады. Абай лгсмен Шыыс м Батыс поэзиясынан брдей нр алады. 1913-1917 ж. Омбыдаы малмдер даярлайтын семинарияда оып, оны медальмен здк бтред. Омбыда оып жрген кезнде сондаы жастармен тзе осып Брлк деби йрмесн рысып, оны Балапан атты олжазба деби журналын редакциялайды. 1917-23 ж. Бостанды туы, Ажол газеттернде жне Шолпан журналында степ жрп халы аарту жмысына белсене араласады. 1923-26 ж. Москвада кркем дебиет институтта оиды. 1927-29 ж. Бурабай, одан со Петропавлда муалмдк, о,ытушылы ызметтер атарады. Аынды нермен ызылжар медресеснде оып жргенде айналыса бастайды. 1912 ж. азан шаарында Жмабаевты Шолпан атты ледер жиаы жары крд.Жмабаев ел жайына, леуметтк мселелерге ой жберд (Шын сорлы)халын нер блмге шаырды ( Лззат айда, Жазы та, Сорлы аза, нер!блм айтсе табылар, Балалы ша). Братар ледерн йел тедг таырыбына арнады (Жас келн, Зарлы слу, Сйгенме, Алданан слу).Аартушылы реализм рстей келп сыншыл реализмге ауысты, бкл халыты тап, топа жктемей баршасын тгел лемдк мдени жетстктерге ол артуа ндеу табии трде бл тлекке км арсы, оам дамуына андай кш кедерг деген сауала ласты, басты кедерг - отаршылды деген шешмге келд. Аын халымен брге кйзелд, назаланды, ашу!ызаа булыты, сйтп романтикалы уенге бленген жоры идеясы туды ( Жарыма, Есмде...тек та атсын, Жаралы жан, Мен жастара сенемн). Мажан шыармаларындаы романтикалы сарын сресе оны символистк арнада жазан ледернен айын крнед. Ол символизм болаша пердесн ашатын жаа мифология туызды, келешек суретн салу саясатшыларды емес, аындарды олында деген аидаа кмл сенд (От, Пайамбар, Кншыыс, Жарлы жан, Айа). Мажан символизмндег ерекшелк - тарихи натылыында, ал мны з реалистк нышандарды бр екендг млм.Жмабаев поэзиясындаы нарлы арнаны бр - трк таырыбы. Мнда реалистк м романтикалы сарындар астасып, брге рлп отырады. Трк таырыбы, сайып келгенде, лт-азатты таырыбы айдынына яды, отаршылдыа арсы жаниярлы креске айрап шындайды (Орал тауы, аза тл, Тез барам, Тркстан, Транны бр сауында, Кричал).Жмабаев аза лирикасыны сыршылдыын терендетт, жрект е нзк пернелерн сйлетт, адамны небр тылсым сезмдерне тл бтре блд. Бл асиет оны сресе махаббат лирикасына тн (Сй, жан, сулем). Мажан лемдк поэзияда экологиялы таырыпты жырлаушыларды брне жатады. (Айда атыды, Спсемба, Шойын жол). Ол техникалы прогреске арсы болан жо, ол оны лтты мдени, рухани дстрлерд бзуына арсы ед. Ол табиатты аялауа шаырды. Жмабаев аын аза поэмасыны баяндау стилн, шешендк мнерн згерту ажет екендгн алаш айтандарды бр болды. Ол аза поэмасын суреткерлк арнаа брады. Кп жылдар бойы Жмабаева буржуазияшыл лтшыл деген айып таылды. Оны аза даласындаы ас жауы етп ктеруге тырысты. Шын мннде, аын кенестк аысты жатсынан жо. Оан ызыл жалау ле, Тосанны тобы атты ледер ку.Кеес жылдары Жмабаев ек ледер жинаын жариялады. Алашы 1922 ж. азанда, екншс - Ташкенте басылып шыты. Аынны жне бр пейл ойып, ыыластана, берле стеген ызмет - педагогика саласы. Мектеп оушыларына , малмдерге арнап Педагогика(1922,1923), Бастауыш мектепте ана тлн оыту жн ебектерн жариялады.М.Жмабаев аударма саласына лкен мн берд. И.Гете, Г.Гейне, бу Фирас, А.В. Кольцов, М.Ю.Лермонтов, А.А.Фет, И.И.Дмитриев, А.А.Блок ледерн, А.М.Горьковатый, В.В.Иванов, Д.Н.Мамин-Сибиряк гмелерн аза тлне аударды.