ыз жбек туралы здк шыарма км блед?

ыз Жбек - аза халыны жыры, азаты е кне мраларыны бр, лиро-эпосты дастандарыны шндег е кркем. ыз Жбек жыры - аыз емес, тарихи оиа, кейпкерлер мрде болан адамдар. Жырды негзг кейпкерлер - Тлеген мен Жбек брн-бр шын сйген ашытар, бра ке батасынан аттап кеткен Тлегенн лм мен Жбект айылы тадыры талай жанарлара жас йрлтпей оймайды. Жбек бейнес - слулы пен семдкт знаки, аза халыны матанышы, рухани ескерткш.
Мазмны
"ыз Жбек" жыры ек блмнен трады. Брнш блмнде Тлегенн Жбекке йлену гмеленсе, екнш блмде Жбект Сансызбаймен осыланы баяндалады. Ек блм - ек оианы жырлайды, бра сюжет бреу: жгтт йлену.
"ыз Жбек" эпосын махаббат гимн деуд бден жн бар. Оны наыз кркем туындыа айналу процес жрп жатан кезде, яни ХV-ХV асырлардаы аза оамында жеке басты, сезмн бостандыы, махаббат еркндг туралы мселе мндай дегейде ашы айтыла бермеген, еск рулы заманны неке мен отбасына атысты ежеабыл, алымал, кп йел алу, мегерлк сияты салттары стем болан. Солай бола трса да, "ыз Жбек" жырыны шыуы сол дурд знде-а халыты идеал туралы эстетикалы пайым-тснгнде белгл бр дрежеде згерс боланын айатайды. Тлегенн де, Жбект де зне лайы жар здеу, сйспеншлкпен йленуд кздеу - сол кезедег жастарды ойында, ккрегнде жрген арманын, мын, тлегн аартады. Жырды ел арасында ке тарааныны бр себеб осында болса керек.
Тлеген - аза эпосы, тпт бкл аза фольклоры шн жаа кейпкер. Ол озы Крпештен де згеше. озыны бейнеснде батырлы асиет кп. Ал Тлеген - наыз лирикалы кейпкер. Ол бай болуды, батыр болуды кксемейд. Оны арманы - зне лайыты слуды сю, соны зне мрлк жар ету. Жыршы да осыны айтады: "Батырлы, байлы кмде жо, ашыты жн бр баса". Демек, сол кезд оамында осындай ой-пкр болан, яни ел шнде махаббатты - те таза, брнен ерекше, бик сезм, оны кез келген адам бле бермейд деген ым алыптасан. На осындай ерекше сезм Тлегенд кесн бата бермегенне арамастан алыс жола жалыз аттандырады. Тлеген шн мрд мн де, сн де - махаббат, махаббат шн кресп, мр сру, сйгене йлену. Сондытан да болу керек, оны мнез де, стер де детк эпостаыдай емес. Ол а да ауламайды, мал да бапайды, жастайынан ерлк мнез де танытпайды, батырлы нерд де йренбейд. "Перште сипатты л" боп тууыны з - оны ерекше слу болатынын блдред. Демек, ол батыр болмайды: Тлеген кдмг батырларша "саат сайын" спейд, бозбала кезнде ешбр ерлк с-рекет жасамайды. Есесне он ек жасында зне пара-пар слу ыз здей бастайды. Он алты жаса толанда ат тяы жететн жерд тгел шарлап шыады. ыз Жбек туралы ести сала ол еш ойланбастан жола шыады.
Егер озы Крпеш алыдыыны ауылына нажималыз аттанып, кп иынды крп, за жрп жетсе, Тлеген асына брнеше нкер ертп, "жылыдан ек жз елу жора алып, брнеше кн жол жрп, Шект деген елге келп, шатырды тгп, жораларын жайып салып, жрта жар салады". Байайтынымыз - Тлеген алыс елге шаршамай-талмай, еш иналмай, аз-а кнде жетед. Оны ызды тадауы да згеше. ызын крсеткен рбр адама бр жорадан беред. Тпт, Тлегенн з Жбекке да тсед. Бл да - оны ерекшелг. Оны да тсу дс де айрыша. Алдымен жрта жора таратып, Шект елне "мырзалыпен" танылады да, аршыа арылы Жбект круге ммкндк алады. Бл жерде Тлеген таы бр мнез крсетед. Ол аршыаны сзне сенп ана Жбекке кр болмайды, матаулы ызды з кзмен кргс келед. Яни, Тлеген ыза сырттай ашы болысы келмейд, ызды з сынап, з тлдесп ана баалама. Мне, жастайынан зне те ызды здеген Тлеген мнда да сол детнен таймайды.