Биография Шокана Уалиханова на казахском языке коротко Безотлагательно!

Шоан Шыыслы Улиханов (шын есм Мхаммед анафия; 1835, останай облысы Сарыкл ауданы смрын жер 10 сур 1865, Кшентоан, Жетсу) азаты лы алымы, XIX асырды екнш жартысында азастанда туан демократты, аартушылы мдениетт тыш клдерн бр, шыыстанушы, тарихшы, фольклоршы, этнограф, географ, аартушы. жес пира кннде Шоаным деп еркелетп айтуымен, Шоан аталып кеткен.

                                  Улиханов Шоан Шыыслы

Шоан Шыыслы Улиханов азаты лы алымы, ориенталист, тарихшы, этнограф, фольклорист, аартушы, демократ. Ол азрг останай облысыны смрын бекетнде 1835 жылы туан. Балалы шаы ата онысы Сырымбет тауыны (Ккшетай облысы) баурында ткен. з кес Шыыс, лы атасы Улихан. 

Тпт смрындаы шаыны знде озы Крпеш Баян Слу жырын жазып алыпты. Сырымбетте аыз, жырлар сюжетне сурет салатын болан. Шоан табиатынан зерек, алыр болан. Ш.Улиханов уел смрында аза мектебнде оып арабша хат таниды. Дстр бойынша жет жртты тлн блуге тист хан баласы Шыыс тлдернен араб, парсы, шаатай тлн жасынан жасы йренген; кейн Орта Азияны трк тлдерн мегерген.

1847 жылы ол Омбыдаы кадет корпусына оуа тсед. Сбрдег е тадаулы оу орны болып есептплптн бл корпус, декабрист А.Завалишинн сзмен айтанда, аартушылы пен патриотизмн ркен жайан жер болатын.

Корпутса ой-рс, блм жаынан Шоан тез ст, орыс жолдастарын басып озып отырды. Ек-ш жылдан кейн-а Шокан з класындаылардан ана емес, знен ек жас лкендерд класындаыларды да мысль жаынан басып озды, - дейд брге оыан досы Г.Н.Потанин.

Костылецкий аралы 1852 жылы Шоан мен И.Н.Березин арасындаы ткелей досты атынас басталады. Березинн тапсырмасы бойынша Шоан Тотамысты Хан жарлыына талдау жасайды. Бл оны алашы ылыми жмысы. 14-15 жасар Шоана малмдер болаша красным, зерттеуш деп арайтын ед дейд Потанин.

Жас Шоанны блмдарлыын, сресе Шыыс дебиетн жасы блетндгн С.Ф.Дуров, Семенов-Тян-Шанский, Потанин; Н.М.Ядринцев жоары баалаан. ...жалпы жолдастарына, соны шнде маан, ол ерксз, Европаа ашан терезе сыылды болды, - дейд Г.Н.Потанин.

1853 жылы Улиханов кадет корпусын 18 жасында бтред. Ол Омбыда скери ызмете алдырылады. Бр жылдан кейн Батыс Сбр мен азастанны солтстк-батыс аймаын басаратын генерал-губернатор Г.Х.Гасфортты адъютанты болып таайындалады. Екнш жаынан Батыс-Сбр лкесн Бас басармасы оны айрыша тапсырмаларды орындайтын офицер етп стайды. ызметте Шоан бюрократты...мансапор чиновниктер мен патша кметн отаршылды саясаты туызан длетсздкке арсы кресп, олардан ысым кред. Бл туралы достарына М.Ф.Достоевский, А.Н.Майков, В.Курочкин, К.К.Гутковскийге жазан хаттарында Омбыдан кетуд, тан халына пайдасы тиетн ызмет стеуд армандайтыны айтылан.

1855 жылы Шоан Орталы азастанды, Жетсу мен Тарбаатайды аралайды. аза халыны тарихы мен дет-рпы, дни ымдары жайында материал жинап айтады.

1856 жылы Шоан ырыз елн зерттеу экспедициясына атысады. 

Осы сапарында жинаан материалдарын ол Жоария очерктер, ырыздар туралы жазбалар, азаты халы поэзиясыны трлер туралы, Ыстыл сапарыны кнделктер, ытай империясыны батыс империясы жне лжа аласы атты ебектернде пайдаланады. Бл ебектерд орыс алымдары аса зор баалаан. Оларда жерглкт халытарды тарихы, мдениет, дебиет, дет-рпы зерттелед. Шоан табиатты жне ел трмысын жазушылы шеберлкпен суреттеген. Орыс достары оны азатар туралы жазатын орыс дебиетшс деп атаан.

П.П.Семенов-Тян-Шанский зн Жетсу бойындаы зерттеулерн жргзгенде  Шоанмен аылдасып отыран. Семенов-Тян-Шанскийд сынуымен 1857 жылы Шоан орыс географиялы оамыны толы мшелгне сайланды.

1858-1859 жылдары Шоан зн ашарияа баран ататы саяхатын жасайды. ашария млметтер Шоанны дние жзлк география ылымына осан зор жаалыы болды.

Шоан мрмен ылыми творчестволы ызметн аса елеул кезе оны 1859 жылды аяында Петербургте болуы ед. Петербургте ол идеялы жаынан кп сп, леуметтк жаынан толысып айтты. Денсаулыы нашарлап ол елне айтады. Шоан 1865 жылы айтыс болады. Оны сйег Алтынемел тауыны баурайындаы шен Тоан деген жерге ойылады.

Шоан лм оны сйген аза халына жне орыс достарына те ауыр тид. Шоан басына ескерткш орнатуды йымдастыруда жне оны шыармаларын жинап бастыруда орыс алымдарыны ебег зор. 

1958 жылы Улихановты Алтынмелдег абр басына бик обелиск орнатылады. Кауфман ойызан мрмр тас соны абырасына рлп жымдастырылады..