Составить 5 предложений на Демеyлiк Шылау.

Демеулк

Демеулк шылаулар сзге немесе сйлемге кшейту, тежеу, шектеу, срау, болжалды, кмн, натылау мнн стейд. Демеулктер сзге не сйлемге стейтн маынасына арай алты трге блнед:

1. Сраулы демеулктер: ма, ме, ба, бе, па, пе (мы, м, бы, б, пы, п). Мысалы, барасы ба? барамысы? келес бе? келемс? крп пе е? крппс? айтып па е? айтыппысы?

2. Кшейткш демеулктер: -а, -ау, -ай, сресе, -да, -де, -та, -те. Мысалы: Осы-а, досым-ай, араым-ау, Тлек те келд.

3. Шектк (тежеу) демеулктер: ана (ана) тек. Мысалы, тек ана, сен ана.

4. Болжалды демеулктер: -мыс, -мс. Мысалы, болыпты-мыс, мр српт-мс.

5. Болымсызды немесе арсы мнд салыстыру демеулктер: тгл, трсын, трма. Мысалы, Ол тгл, сен трма.

6. Натылау мнд демеулктер: ой (ой), -ды, -д, -ты, -т. Мысалы, сол ой, айтан-ды, крген-д.


Жне, мен, бен, пен шылаулары сз бен сзд, сйлем мен сйлемд байланыстыруда олданылады да, ешандай тыныс белгс ойылмайды. Мысалы, Абай мен Мхтар жне Шкрм аза дебиетндег бртуар тлалар.

Мен, бен, пен жалауы кмектес септк жалауымен сырт тласы жаынан сас, алайда оларды бр-брнен жазуда айырмашылыы бар. Кмектес септк нажималауын тсрп айтуа болмайды. Мысалы: Жасымен жолдас бол деген сйлемд Жасы жолдас бол деп айтуа болмайды. Ал шылауды тсрп айта аламыз. Мысалы: Жасы мен жаман дегенд жасы, жаман немесе жасы жне жаман деп айтуа болады.

Да, де, та, те шылаулары сзден блек жазылады. Да, де, та, те нажималаулыы сырт тласы жаынан жатыс септк нажималауымен тлалас. Жатыс септк жалауы сзге жаланып, брге жазылады, оны тсрп айтуа болмайды. Ал шылау блек жазылады жне оны тсрп немесе баса жалаулыпен алмастыруа болады. Мысалы: Жасымда ылым бар деп ескермедм. Жасым ылым бар деп ескермедм деп да жатыс септк нажималауын тсрп айтуа болмайды. Ал Жас та, кр де риза дегенд Жас пен кр немесе жас, кр риза деп айта аламыз.

Ма, ме, ба, бе, па, пе шылауы сйлемге срау мнн степ, сраулы сйлем жасайды да, з тркескен сзден блек жазылады. Бл шылау сырты тласы жаынан -ма, -ме, -ба, -бе, па, -пе болымсыз етстк жрнаымен сас келед. Шылау блек жазылады да, болымсыз етстк жрнаы тбрге осылып брге жазылады. Кейде бл шылау мы, -м, -бы, -б, -пы, -п трнде згерп, сзге осылып брге жазылады. Мысалы, кессз бе? кесмсз? -а, -ау, -ай, -мыс, -мс, -д, -ды демеулктер дефис арылы жазылады. Мысалы, з-а бара бер. Кнн суыын-ай. Ертеде бр пирышы болыпты-мыс. араым-ау, неге кешкт? Бл жерде брын да болан-ды. т. б.