диалог на казахском на тему аламтор пайдаламын

ызыл ктап

ызыл ктап[1]-халыаралы табиат орау хвалаыны ызыл ктабы халыаралы дрежедег жат.



сапсан.

ызыл ктапа сирек кездесетн, жылдан жыла азайып не жойылып бара жатан, сондытан да айрыша орауды ажет ететн жануарлар мен смдктерд трлер тркелед. Жануарларды халыаралы дрежеде орау мселес 20 асырды бас кезнде ола алынды. 1902 ж. Париж аласында алаш рет старды орауды халыаралы конвенциясына ол ойылды. 1948 ж. ЮНЕСКО-ны жанынан Халыаралы табиат орау хвалаы йымдастырылды. Халыаралы табиат орау хвалаыны ызыл ктапбы 1966 ж. тыш рет 2 том болып шыты. Оны 1-томында сторектлерд 211 тр, 2-томына старды 312 тр туралы деректер берлд. Бл ктап кнтзбе паратары трзд арнайы жасалды, трлер 4 категорияа топтастырылды. 1966 71 ж. ызыл ктапа тркелетн трлер туралы млметтер айта толытырылып, 2-басылымы, 1972 ж. 3-басылымы жарияланды. 1978 80 ж. 4-басылымы 5 том болып жары крд. Оны 1-томы сторектлерге арналып, оан сторектлерд 226 тр мен 79 тр тармаы, 2-томында старды 181 тр мен 77 тр тармаы, 3-томында осмекендлерд 41 жне бауырымен жоралаушыларды 105 тр, 4-том пирытара арналып, раутытарды 194 тр, ал 5-томы жоары сатыдаы смдктерд трлерне арналып, 25000 тр тркелд. 1980 жылдары брыны томдар негзнде ызыл ктап айта шыа бастады. 1983 ж. шыан ызыл ктапта омыртасыз жануарлар туралы мол млмет берлген. Жойылу ауп тнген трлерд сатап алу шн оларды зоологиялы парктерде олдан срп, кбейту шаралары ола алынан. Соны нтижеснде соы ызыл ктапа тркелген сторектлерд 97, старды 39, осмекендлер мен бауырымен жоралаушыларды 37 тр дниежзлк зоологиялы парктерде олдан кбейтлген. Халыаралы табиат орау хвалаыны ызыл ктабын шыаруа старды орау жнндег халыаралы кеес, Су старын зерттейтн халыаралы бюро, Жануарларды орау жнндег бкллемдк федерация, т.б. йымдар атысады. ызыл ктап табиат орауды негзг ргетасы, экологиялы блм мен трбие беруд айнар кз болып саналады.