азастанны мемлекеттк рылымы Коротко для пересказа

азастан Республикасы президенттк басару формасы бар демократиялы, ыты, унитарлы, зайырлы мемлекет.

Алашы конституция 1993 жылы атарда абылданды. 1995 жылы тамыз айында жаа конституция абылданды; 1998 жылы оан тзетулер енгзлд. Жаа конституция бойынша азастан демократиялы ыты унитарлы мемлекет, оны туелсз ш колотилк тармаы бар: атарушы, за шыарушы жн сот билктер. Атарушы колотилкт президент басарады, ол 40 жастан асан, Республика аумаында соы 15 жыл тран жне мемлекеттк тлде (аза тлнде) еркн сйлей алатын азаматтыры арасынан 5 жыла сайланады. За шыарушы колотилкт ос палаталы парламент атарады (Сенат - 47 депутат жне Мжлс - 107 депутат). Сот колотилгн Конституциялы сот пен жерглкт соттар жйес атарады; сот трелер ызметне азастан Республикасыны Конституциясы мен Конституциялы задара сйкес таайындалады жне траыты трде толы клетлкке ие болады.

Мемлекеттк колотилк органдары

Президент

Толы мааласы: азастан президент

Президент мемлекет басшысы, оны е жоары лауазымы, елд шк жне сырты саясатыны негзг баыттарын белглейд, барлы битлк органдарыны келсмжд ызмет атаруын амтамасыз етед. Сонымен атар президент азастан арулы кштерн жоары олбасшысы болып табылады. [3]

Ол 18 жастан асан азаматтарды жалпы жне пия дауыс беру арылы 5 жылды зябмге сайланады.

Президентт клеттлг:

жоары бас олбасшы болып табылады;

президентт бйрытары мен аулылары зады кшке ие;

парламентт таратуа ылы;

референдумдар мен парламентке сайлауды бектед жне парламент сессияларын шаырады;

парламент аьбылдаан задара ол ояды жне оларды айта талылауа жбере алады;

парламент келсммен премьер-министрд жне премьер-министрд сынысы бойынша кмет мшелерн таайындайды;

парламент келсммен лтты банкт траасын, бас прокурорды, лтты аупсздк комитеттн траасын ызметтерне таайындайды;

дипломатиялы клдктерд басшыларын, жоары скери басшыларды жне Есептк комитет мшелерн таайындайды;

кмет пен жерглкт билк органдарыны аулыларыны кшн жоя аладым;

мемлекеттк бадарламаларды бектед;

халыаралы келссздерд жргзед жне келсмшарттара ол ояды;

ттенше жне скери жадайды енгзед.

Президент мемлекетке опасызды жасааны шн парламентт ос палатасы отырысыны шешммен орнынан алынып тасталынады.[4]

азастан президент ызмет 1990 жылы 24 сурде таайындалды, осы кезден бер бл ызметте аза КСР Жоары Кеес сайлаан Нрслтан Назарбаев отыр. Осыдан кейн Нрслтан Назарбаев 1991 жылы алашы жалпы халыты президент сайлауы нтижеснде президент болып сайланды, ал 1995 жылы референдум бойынша оны президенттк клеттг таы зартылды. Кейн ол 1999 жылы кезектен тыс жне 2005 жылы кезект президенттк сайлаулар нтижеснда таы да президент болып сайланды.

Атарушы билк

кмет

Атарушы колотилкт азастан Республикасыны кмет атарады. Оны басында парламентт келсммен президент таайындайтын премьер-министр трады. Ол атарушы органдар жйесн басарады жне оларды ызмет атаруын амтамасыз етед. 2016 жылды азан айынан бастап азастан Республикасыны премьер-министр болып Баытжан бдрлы Саынтаев болып табылады.