эссе на тему тлк-тлден седПОМАГИТЕ ПОЖАЛУЙСТА. 150 СЛОВ

Трт тлк  мал: тйе, жылы, ой, сиыр. аза халы осы тртеун трт тлк деп атаан. Ауыз дебиетнде трт тлк малды рады деген тркес жи кездесед. Бл дулетне сулет сай адамдара арналып айтылан. Мысалы, Байбр деген бар екен, Байбр мала бай екен, Трт тлг сай екен... (Алпамыс батыр жырынан). Халы трт тлкт райсысыны сатаушы иес бар деп ынып, оларды ойсылара, амбар ата, шопан ата, зег бабушка деп атаан. Трт тлкт кейде жп (аша, айыр) тя, та (тк) тя деп те атайды. аза трт тлкт шнде тйе малын байлы ретнде де, клк ретнде де, азы ретнде де атты астерлеген. Нар жолында жк алмас деген мтел осыны айаы. Ат ерд анаты, Мнсе клк, жесе ет деп жылы малын да аса жоары баалаан. Сондай-а ой мен ешк, сиыр малыны да зне тн ерекше асиеттер болатынын мытпаан.

Кшпеллерд, оны шнде азаты трт тлк малды шндег астерлеп, пр ттатыны жылы. Жылы кшп-онуа тзмд р ыайлы, ысы-жазы жем-шп тлемей жайылады.Оны азыы (жем, шб) зге малдан лдеайда асыл.Сол себепт де оны ет де,ст де денсаулыа шипалы екендг ерте кезден а белгл. Жылы бетегел, кдел, селеул, ауданды жерде жасы скен.аза даласыны батысында Малжар тауынан басталып, Сарыараны уалай отырып, аяы Батыс Сбрге трелетн ке лкеснде жылы малы кп срлген. азаты жылымен атар стаан малы тйе.азата Тйел бай онады сортады алып деп басталатын ле бар.Блай деуд себеб, ертедег тйелер байлар суы тзды клдерд, тездерд, зендерд бойларына, смдг ащы, сорта жерлерге онатын болан. Тйе-жк клг.Кшпеллерд, соларды шнде азаты, асырлар бойы кбнесе жгн ктерген мал-тйе.Оны шнде е тзмдс р мытысы жалыз ркешт нар.азаты Нар жолында жк алмайдыдеу содан.Тйе жола да шыдамды.Оны жейтн ащыларыны шнде тз да бар. Тйен етн бл тлкт бапайтын ел натпайды, ал баытындары оан мар.Тйен тбт мен шудасы ымбат саналады:тбттен ирп тоыан ким е жылы, е тзмд болады;шудадан жп, аран есед. Тйен ст де асыл. Одан ашытатын ышылтым сусынды Батыс азастанда шбат, Тркстан жаында ымыран деп атайды.ылымны длелдеунше, шбатты дрлк асиет ымыздан да арты саналады. ой да кшпел елдерд ерте заманнан малданан тлгн бр.Ол р ким, р тама.Ким дегенде, оны жннен гр ертедег кшпел халыа терс ымбат болан. йткен ыс, кз айларында жылы ким керек.Оан илеген ой терснен тглген шк, тон, тлыптан жылы ким табылмайды.азрг кездег дубленкааталатын снд тон да осы ой терснен жасалады. Ал жннен неше трл асыл жн маталар тоылады.Ол шн биязы жнд ойлар срлед.аза ойыны жн киз басуа, клем тоуа, байпа, пима дайындауа жмсалады.Негзнен ойды азыты жне кимдк пайдасы жылы мен тйе тлктернен арты.Онымен брге ой малы кшп-ону кезнде за жол жрстерне шыдамды болып келед.Жеп-шпт онша таламайды.Тпт смдг ащылы болып келетн м мен шлде де ойды терп жейтн азыы кп. Ешк де сондай.ой мен ешк кне заманнан бер брге жайылып, брге жусап келед.ойды отты-сулы жерлерге ешкн серкес бастайды. Ешк мен ойды стнен йытан айран да, айнатан рт пен рмшк те азаты сйкт асы. Ешкн тбтнен е жасы шл тоылады,оны ылшыынан еслген жп пен аран жылы ылынан со е берг саналады. Ангор ешкс деп аталатын асыл тымды ешклерд жн те нды. Мал шаруашылыындаы таы бр тлк-сиыр.Ертедег кшпел азатар сиырды аз малданан.йткен сиыр малы шп-онуды талабына сай келмей, отырышылыа ауысаннан кейн ана кбейген... Сиыр малы айрыша бауды тлемейд, рске з кетп,мезглнде з айтып келед.ыс айларында сиыр тек орада ана ктлед.Сондытан баса малдара араанда ол ктмд кбрек керек етед