ата ана дрет шыарма керек

Раута трбиесiнде отбасыны орны ерекше. Оны оамды трбиенi андай саласы болса да алмастыра алмайды. Отбасыны негiзi баланы мiрге келтiру ана емес, оан мдени - леуметтiк ортаны ндылыын абылдату, рпаты, ата-бабаларды, лыларды аыл-кеес тжiрибесiн бойына сiiру, оршаан орта, адамзата, з оамына пайдалы етiп трбиелеу. лкен рпаты тжiрибесi, мiрдегi беделi, аыл-кеестерi, ата-ананы з борышын млтiксiз орындауы, бiр-бiрiн рметтеуi лкен трбие мектебi. Раута дниеге келген кннен бастап ата-ананы ыпалында болып, мiрге баыт берушi трбие мектебiнен нр алады.

"атты тртiп крсе раута кнiнде,

нерiмен уантады тбiнде.

Пира ненi бiлсе жастан, ядан

ле-лгенше соны таныр иядан.

нер - бiлiм берем десе басынан,

Бер оуа балаларды жасынан,

Ата - анадан сiп рпа тараан,

Жасы-жаман болса, банкета соларда",1 деп, ХI асырда Жсiп Баласан айтандай, ата-аналар балаларыны жеке ерекшелiктерiн жас кннен танып, соан арай баыт - бадар, трбие берудi маызы ерекше. Ата-ана балаларына жасы трбие беруде оам алдында жауапты. Сыйласты, тсiнiстiк, лкен жауапкершiлiк сезiмдерi бар отбасы баытты отбасы. Баытты отбасында ана ата-ана жне оларды балаларыны зара атынасы мазмнды, берiлген трбие сiiмдi жне негiздi.

Ата-ана бала трбиесiне ерекше мн беруi ажет. Ана бала трбиесiндегi ерекше тла. Трбиенi негiзi "ананы лдиiнен" басталады емес пе?!

Абай аза йелiнi, ананы отбасындаы орнын ерекше жырлайды. Жалпы, " адам бойындаы барлы асиеттер ананы а стiнен жаралан" деген ламалы ойды тарата келе, ол асиеттердi мiндеттi трде трбиеленуi ажеттiгi туралы айтады. Абай жетiншi ара сзiнде былай дейдi: "Жас бала анадан туанда екi трлi мiнезбен туады. Бiреуi iшсем, жесем, йытасам деп туса, бiреуiбiлсем екен демектiк. Не крсе соан талпынып, жалтр-жлтыр еткен болса, соан ызыып, аузына салып, дмiн татып, тамаына, бетiне басып арап, сырнай, керней болса дауысына мтылып, онан ер жетiкiрегенде ит рсе, мал шуласа да, бiреу клсе де, бiреу жыласа да тра жгiрiп, "ол немене", "ол неге йтедi", " бл неге бйтедi" деп, кзi крген, лаы естiгеннi брiн срап, тынышты крмейдi. Мны брi мiрге жаа келген нрестенi жан рамы, "бiлсем екен, крсем екен, йренсем екен" дегенi.

атыгез, злым адамдар да а ст берген Ана алдында бас иген. Осы орайда Домала Ананы (Нриланы) "Динат мать" атану тарихы да ызы. Бла басында ара лашыта алан арапайым йел тапырлы танытып, арашыларды терiс ылыына тосауыл ояды. Бл эпизодтар бгiнгi рпаты лы жемiздi адамгершiлiк негесiн астерлеуге, тлiм алып, оны ккiрегiне орнытыруа ндейдi. 2 сiресе, Домала Ананы мейiрiмдiлiкке шаыруы Ана алдында бас игiзедi. лы Жамбыл Домала ененi адiр-асиетiн, улиелiгiн тере тсiнiп, лкен жрекпен жырлайды. зi де лы анасына тазым ете тiл атады. Шерхан Мртазаны сзiмен айтанда: лы анамызды артында, батыстан шыыса, шыыстан батыса созылып жатан ыруар рпа бар. Оларды iшiнде ержрек мытысы да, осалы да жетiп жатыр".3

" ХIII асырды аяында дниеге келген бала Пушкин де, ХIХ асырды орта шенiнде азаты ке сахарасында дниеге келген Абай да шешесi мен жесi берген трбие уызын емiп седi. Амал жо, 1630 жылдары жазылан словак педагогы Ян Амос Коменскийдi " Аналар мектебi" ебегi есiе тседi де, ана дыретiне амалсыз бас иесi"4 деп толанады " Ерте жастан трбиелеу таылымдары мааласыны творцы.

Ата-ана трбие беруде, ата-бабамызды салт-санасы, дет-рпында жргiзiлген лгi-негесiнi мнi зор. Сз адiрiн бiлетiн заманда бiр ауыз сздi iшкi маынасын жете тсiнiп, содан зiне тлiм алан бабаларымызды асиетiне не жетсiн. Сондай -а, атамыз Жсiп Баласан зiнi "тты бiлiк" ебегiнде:

А стпен бiрге сiген жасылы

Айнымайды еш, аланша ажал апсырып.

Ет сйекпен бiрге бiткен ылыы,

згермейдi саланша ажал рыын.

Мiне, Жсiп Баласан атамызды "тты бiлiк" ебегiндегi ойлар ана стiмен дарыан асиеттi дстрлер халыты салт-санасынан берiк орын алатындыы айтылан.

Балаа, сiресе, ана те жаын келедi. Ал отбасы трбиесiнде кенi де, ананы да орны блек. ке мен ана баланы алашы стазы. сiресе, кенi рлi ер баланы трбиелеуде басым. ке лына зiнi бар нерiн, естiп-бiлген бiлiмiн тгел йретуге тырысады. Ал л раута з тарапынан ааа, кеге елiктеп, одан йренген. "Ата крген о жонар" деген осыдан шыан.