Тсндрмес жазындар: энергетикалы ресурстабии газотын орлары

Энергетикалы ресурстар. XIX асырды басына дейн негзг энергетикалык ресурс тр ааш болып келд. Содан со оны маызы бртндеп темендей бастады да, кмрд кенен пайдалану байалды. Дегенмен кмрд басымдылыы заа созылмады, себеб оны орнына мнай мен табии газ игерлп пайдаланылды. азрг замандаы жалпы дниежзлк отын орлары брнш кезекте кмр орынан (жылу ндру ммкндгн 60%-ына дейн), мнай мен газдан (шамамен 27%) трады (2-осарбеттег картаны арадар). Жалпы лемдк ндрсте сраныс басандай: кмрге шамамен 30%, ал мнай мен газа 67%-дан арты. 2000 жылы дниежзндег шынайы мнай оры 140 миллиардов т (жалпы барлананы 250300 миллиардов т) деп аныталан. Оны шнде ОПЕК (мнай экспорттаушы елдер йымы) елдерн лесне ндрлген мнай корыны 77%-ы тиесл болды. Дниежзлк табии газ оры 146 миллиардов м3 дегейнде аныталан. Оны шнде ОПЕК елдерн лесне табии газ корыны 41%-ы тиесл (косымшадаы 14-кестен расправадар).

Егер арты айтса дниежзлк мнай оры 200300 жыла жетед, ал шындыында колда бар мнай оры тек брнеше жыла ана жету ммкн. йткен мнай ндру клем жыл сайын артып отыр. Мысалы, 1960 жылдары мнай мен газ конденсатын ндру мелшер шамамен 1 миллиардов т, ал табии газ ендрс 5 трлн м3 болан. Ал 2000 жылы бл крсеткштер тиснше 3,5 миллиардов т жон 23 трлн м3-ге жеткен (косымшаны карандар).