лтты таамдар туралы и Халыктар достыы туралы макал мателдер и ол

Бауырса шай, ымыз, шбат шкенде дастарана салады. Бауырсаты жоары немесе брнш сортты бидай нынан псред. Оны амырды ашытып та ашытпай да дайындауа болады.
  Салма ннан дайындалатын тама тр. Салманы аты р жерде ртрл: салма, кеспе, жайма, шелпек, нарын, збе т.б. Салманы сорпаа, не суа атты етп амырдан дайындайды. Дмд болуы шн оны амырына бр-ек жмырта салан жн. амырды отаумен жалап жайып, одан со пышапен жшкелеп кесп, не болмаса олмен зп, айнап тран сорпаа псрлед.


 
аттама нан. Май, жмырта, ст йып, атты етп иленген амырды жалап жайып, жайманы бетне май жаады, оны отауа орап, пышапен брнеше етп блп, р блкт айтадан жаяды. Блшектелген нан азанда ыздырылан майа псрлед.     Таба нан табаа псрлген нан.
Тандыр нан тандыра псрген нан.
Талан уырылан бидайдан, арпадан, жгерден нтатап дайындалады. Ерте кезде талан дайындауды ек тсл болан. Бр ол дирменге тарту, екншс келге тю. Талан аса дмд р нарлы тама. Оны майа, клегейге, аймаа араластырып жеуге де, шайа салуа да болады.
 Жент (оспа) ыста атпайтын, жазда бзылмайтын те дмд таам. Жент былау шеберлкт талап етед. Аталан тарыны келге тйп (немесе дирменге салып) нтатайды. Оан мшекер, нтаталан рмшк салып араластырады. Содан со, азана жылыны майын йып ысытып, жааы араластыран тары мен рмшкт салып, отты болмашы табында араластырады. Жент майды бойына срген со, ыдыса салынып, салын жерге ойылады.       Айран йытылан ст. Оны аймаы алынан сттен де, аймаы алынбаан сттен де йытуа болады. Ол шн стт 5-10 минут айнатып, анжылым алыпа тскенше суытады. Содан со йыты (ашыты) осып араластырады да, ыдысты жасылап бркеп тастайды. Ол 12 саат аралыында йып болады. йыан айран ашып кетпеу шн оны бетн ашып салын жерге ояды. Айранды сусын ретнде, таам ретнде де пайдалануа болады.
 аты сиырды, ойды, ешкн аймаы алынбаан стнен йытып зрленед. аты пскен сттен де йытылады. аты йыту шн жылы стке йыты йып, ыдысты бетн жауып, кн тспейтн жылы жерге 2-3 сааттай ояды. аймаы алынбаан сттен йытылан атыты бетне алы айма трады. Ал клегей алынбаан шик сттен йытылан атыты бетне алы клегей жиналады.
Шалап кбне жаз айларында шл басатын брден-бр пайдалы сусын. Шалап дайындау шн алдымен айран немесе шбатты лкен ыдыса йып алады да стне су осады. Сйтп асыпен жасылап араластырады. Бр литр айран немесе бр литр шбата бр литр су осу керек. Шалап тйе стнен ашытылады. Бл р сусын, р таам.
ымыз биен стнен дайындалатын денсаулыа шипалы р жымды сусын. ымыз аза халыны лтты таамдарыны шндег е рметт дастаран дмн бр. Сары ымыз дертке шипа, денеге кш. ымыз негзнен жылы терснен тглп, бден тобылы ттнн ысы сген сабада не болмаса ааш кбде ашытылады. ымызды ашытысы ор деп аталады. Дкеге тйген орды сабаа не кбге салып, оны стне бр шелектей жаа сауан салын саумалды йып, ыдысты сыртын жылылап орап тастайды. ор езлп саумала тегс тараанда саумалды дм ышылданады. Сйтп, жаа ор жасалады. Жаа орды стне салындатылан (йтпесе ымыз рмтектнп кетед) саумалды йып, р жолы саумал йылан сайын пспекпен жарты сааттай псп араластырып отырады.