"Тол соз бен автор сози" диалог куру керек еди

Тлеу сз- кркем шыармада кейпкерд сзн айтылан алпын сатамай, тек маынасын ана жеткзетн сздер. Мысалы, "Абай жолы" романында М.уезов Самалбек тлмшт Абайа айтан сзн былай жеткзед:

"Оны жалыз блгенм сол деп айтаны: алысып жатан ек жа брдей Абайды тыдау ажет дест, бра оларды шнде, ары ниетнде андай байлау бар екенн Самалбек блмейд. Оны ойынша, Абай не ыларын з жасы ааратын болар. Жне сол зне лайы крнген дадылы жолмен кулк айтаны Абай басына лайы болар" дегендей кеес трзд сз айтып бтрд".

Бл жерде жазушыны кейпкер сзн ткелей келтрмей, знше мазмндап беру тсл кл аударма. Кркем шыармада кейпкерд шк монолог, яни штей айтан ойы, кейде тл сз трнде басталып кейпкерд аузынан шыан алпын сатаандай крнп, бара-бара тлеу сз трне ауысып, авторды сз болып кетед, ал кейде сол екеун жгн, шекарасын айыру иын болады. Осындай кркемдк тсл "Абай жолы" романында Абайды ойлану, толану стнде бейнелейтн тстарда тымды олданылады. Тлеу сз тслн олдану дебиетте тл сзге араанда лдеайда сирек кездесед. Бдан жазушыны кейпкер сзн ткелей айтылан алпын сатап беруге кбрек мн беретн байалады.[1]

Тлеу сз бгде сзд згерске шырап, тек мазмны саталан тр. Авторды зге бреуд сзн з тарапынан згертп берун тлеу сз деймз. Мндайда бреуд сзн не туралы айтаны, негзг ойы саталады да, оан тн баса ерекшелктер: ритмика-интонациялы бояуы мен кей сздерд грамматикалы тлалары згертлп пайдаланылады. Тлеу сзде бгде сзд трлаулы мшелер жойылып, автор сзн трлаусыз мшелерне, яни бастауышы лк септкт анытауыша, баяндауышы табыс не барыс септкт толытауыша айналады. Сонымен атар жа згерске шырап, бр жаты орнына баса бр жа олданылады. Создатель сзндег де етстг тсп алып, оны орнына баса етстктер олданылады.

Мысалы, л бл рде ккт шабан тебндеп келе жатанын, ыс ызарыны л тгел айыып болмаанын гме ып отырды (М.уезов). Елеусз клд не себепт ызылкен атананын срады (Т.лмлов)