аламны пайда болуы туралы шыарма жазып берндерш тнемн

алам алуан трл формада болатын р дайы згерп отыратын, кестк пен уаыт бойынша шет де, шег де жо бкл дние. аламды зерттеумен ткелей шылданатын ылым астрономия.

Ал барлы ылым блмге негзделген алам жнндег пайымдаулар космологияны мселес болып есептелед. алам туралы ымны дамуы брнеше кезеге блнед. аламны шексздг туралы алашы пкр ежелг дурдег грек алымы Гераклитт (б.з.б. 5 .) ебектернде кездесед. Ол алам мглк, аспан денелерн райтын материя жаадан жасалмайды жне жойылмайды деп тжырымдаан. Гераклитт кзарасын Демокрит, Эпикур жне Лукреций одан р дамытан. Одан кейнг дурлерде Жерд шар трзд екенн жне аспан шыратарыны бр-брнен алшатылыын анытауа байланысты зерттеулер (Пифагор, Аристотель, Эратосфен) жргзлген. Жерд шар трздлг туралы тснкке сйенп, грек философы Филолай (б.з.б. 5 .) жне грек астрономы Аристарх Самосский (б.з.б. 43 -лар) Жерд озалатындыы жннде жорамал жасаан. Бра шркеу мен дн стем болан дурде мндай озы ойлар олдау таппай, кмескленп ала берген. Птолемей негзн алаан дниен геоцентрлк жйес шркеуд олдауымен айта ркендеу дурне дейн стемдк еткен. Н.Коперникт Аспан сферасыны айналысы туралы атты ктабы космогонияда ыл.-зерттеуге жол ашты. Жерд аспан денелерн бр деп санаан Коперникт пкрн Дж. Бруно одан р дамытып, жлдыздар лем шексз деген тжырыма келд. Коперник алыптастыран дниен гелиоцентрлк жйес алам туралы ылымны негзне айналды. Бз мекендеген Жер де, баса планеталар, йрыты жлдыздар мен метеорлы денелер трзд, Кн жйесн рамына енед. Кн жйесн диам. 10 миллиардов. км-дей. Бл ашытыты жары 10 са-а жуы уаытта жрп тед.