лы отдала ркениетн даму факторлары таырыбында сызбаны толытырып жаз

 Дала ркениет - трк тектес халыгарды, соны шнде азатарды материалдык жне рухани ндылытарыны даму сатысы; этномдени жйен алыптасуындаы табии-тарихи трпат. Адамзат тарихын зерттеу барысында ркениет атауыны зне р трл, кейде бр-брне арама-айшы анытамалар алыптасты. Америка тарихшысы Л.Морган (1818-1881) мен Ф.Энгельс оны адамзат дамуындаы жоары, жазусызуды енгзу кезе ("таылы жабайылы "ркениеттлк" штааны арылы) ретнде сипаттады. Кейнг кездер бл термин адамзат дамуыны айматы, салыстырмалы трде бр-брне туелсз жетлген пшмдерн бейнелеу шн олданылып жр. Еуропаа сре табынушы кейбр ойшылдар здгнше жетлген мдени-тарихи айматарды санын тгендеп, кейде 8 (О.Шпенглер), кейде 36 ркениет ошаына (А.Тойнби) жеткзп ойды. йтсе де, осы тжырымдаманы жатаушылар Алтайдан Карпат тауларына дейнг лан-б кесткте кшпел-отырышы трмыс кешкен трк тектес халытарды ткенне астамшылдыпен арап, "тарихи дамудан тысары алан ауым" ретнде крсетуге тырысты. Соан арамастан, ркендеп-рбу негз, географиялы- табии аясы л далалы трпат саналатын кшпел шыыс жртыны зндк ркениет хаында дйект пкр тйген алымдар аз емес. Белгл орыс археологы, акад. А.П.Окладников (19081981) зерттеу ебектернде далалытарды этномдени жйесн "Батыс Сбр ркениет" деп атап, "ежелг трк Сбр шыыса Караганда батыспен тыыз байланыста болан сияты. Оны мдениет брын болжаанымыздан лдеайда бай" екендгн жазды. .Марлан, К.Аышев, К.Байпаов, т.б. алымдар "кшпеллер ркениет" атауын жи колданса, Л.Н.Гумилев, О.Слейменов оны рлеу дурнде, б.з.б. 9 -дан б.з. 11 -ы аралыында, Жерорта тез жаалауы жне иыр Шыыс елдермен салыстыранда жасампазды эволюцияны бастан ткергенн длелдед. Соны нтижеснде еур. астамшылы пен таптык Отдала уаыздамаа негзделген кеестк тарихнама манс еткен Еуразия кестгндег тарихи-мдени ерекше былыс ылыма " Отдала ркениет " деген атпен ене бастады. Оны лемдк ркениетке осан лесне ндн саяси айраткер Д.Неру "лемдк тариха кзарас" атты ебегнде дл баа берп, "Атлас картаны ашса, алып Азия рлыыны койнына крп жатан кшкентай Еуропаны крес. Ол з алдына дербес рлы емес, Азияны жаласы сиякты. Ал тарихты окитын болса за уаыт бойы, белгл бр кезенде Азияны стемдк ранына кз жетед...