"Абай мр -бзге лг" таырыбында гме немесе диалог жазып бердерш тнемн

Абай мр ажап мр. Бескте нмен лдиленген ол кшпел елде, ртрл руларды салтында сершл боп сед. Махаббат пен адауата ерте аныады. Тршлкт шылалы жаы мен клекел жаын тгел таниды. Бармаынан бал таман нерпаздара ызыса, арапайым жандарды шк слулыына сйснсе, й шндк, рулы, тапты шркездктерге жауап здеуге тист болады. Бан былмалы табиатты серн осыыз. Шыыстау атырабы кектемде лпырып, жазда шалыса, кзде уарып, ыста ылышын сйретп шыа келед. Жайлы муртте желпндрсе, жайсыз шатарда шыныктырады. Алмасан дние, айшы сер!

Аын заманны, жадайды, ортаны тлег. збен крген, жрекпен сезген, бастан кешрген жйттер клд ткпрнде, миды атпарында за саталады. Осыны барлыы кейн ол есейгенде, лемн а-карасын аны ажыратанда, ияла амшы, болжама баян болады. Тамырсыз смдк спесе, тамырсыз пенден ктаби блм заа бармайды.

Абайды ары атасы, Ырыз даласында туандытан, Ырызбай атанан. Шыыстауа алайша ауытып бараны жннде натылы дерек жо. Аынны ары аталары айдос, Олжай десед. Олжайдан Айдос, айдос, Жгтек. айдостан Бкенш, Борса тарайды десед. Бр де Тобытыны жуан рулары. Абайды берг атасы скенбай. Одан нанбай туан. нанбайды тараан он арысты шнен Абай млдем блек тартып кетед.

рине, Абай он арысты арасында скен. О да басы жмыр пенде болан. Сколотилк шаты сбише, спрмдк тсты спрмше, бозбалалы кезде бозбалаша, жгттк кезед жгтше ткзген. Ада емп, алша скен Абай Араны кгне аунап, шипа ауасын жтан. Домбырадан саз тгп, ынталы кемейден н шыраан. Жастыты ызыын еркн кешкен.

Кейн ел сне араласанда, аыл мен блмн арасында атарынан ерен уздктенп, тедессз атаа, даран дака беленед. Абай ааны сз заа айналады. Ел билеген текешарларды кбн менснбей, нарлы халыа жаын тршлк кешед. Халы айбарлы ааны адр ттады, емен-жарын еркелете де блед.

Озы орыс ауымымен араласып, блм жетлдре, тарланша тулей келе, Абайды шотыы шексз биктеп, жаа аталан текешарлара деген ткаппарлыы смды асынады. Сахарада ткен съезде оаша й тктрп жататыны, бл йге болыстарды батып кре алмайтыны, Абаймен жаындастыршы! деп оны серктерне жалынатыны лдеашан ашылаи шынды, Бан мынадай бр клдрг гмен осуа тура келед. Семей уезн бастыы орыс шенеунгн йел тйенц баыранын естсе, талып алады екен. Сол себепт тйеш казатар лы тратын кшеге жоламайды екен. алашылап келгенде, Абай керуенд дл сол лыты йн ргеснен ткздред жне жорта тйе баырттырады.

Бл фактыдан ек трл шынды ашылады. Брншден, Салтыков-Щедриндерге, Гогольдерге, Крыловтара аны Абай, з сынампаз суреткер Абай зор шенеункт келемеж етуден рааттанады. Екншден, уезд бастыын менснбеген Абай нанбаевты Россиямен, бл арада, билеп-тстеуш Россиямен, шк байланысы тым рде жатады. Орыс-Трк соысы кезнде (1876-1878) Абай нанбаевты каза халына ашы хат жазып, орыс скерне жрдемдесуге шакыраны млм. Оны туан нс Халиулланы, Омбыдаы кадет корпусын бтрген офицерд, сол соыса атысканы жне млм.

Абайды бр кезг элеуметтк-оамды дрежес осылай болса, бан оны аскан аылдылыын, алырлыын, блмпаздыын косуа керек. Дулетт де жомарт Абайды билеуш бик ауыммен алайша аралас-кралас жасаанын болжауа керек. Шоанныц жомарттыын кесн полковник шенд Шыысты тснбей, ыруар каражатты айда жмсайсы?! деп таданганын еске тсруге керек.

Абай Меке-Мединеде мешт салдыратын нанбай ажы емес. Ол аын. Ол ойшыл. Ол халкыны аморы, прогреске шаырушысы. Ол орыс лытарыны, орыс алымдарыны атауынша Ибрагим унанбаевич!

Жлдыз журналыны 1968 жылы марттаы санында Есм Байболовты Абай Жетсуа келген бе? деп аталатын мааласы жарияланды. н бгнге шейн Абай Петербургке баран ба? деген срау баспасзде ойылан жо. Ал, шындыында, срасыз жауап жо ой. Бзд тарихшылар, Абай зерттеушлер бндай сауала неге жол бермейд?

Абай Сбр халытарыны тарихын зерттейд. Трк тектес халытарды тлне аныады. Жабайы тршлкт клегей бзылмасын деген зарлауытарды шенейд. Сауда-саттыты не екенн халына тсндред. Сырбаз Абай шарап шед, ртрл жртты жасысымен сбат-мжлс рысып, сауы-сайран салысады. Сондайлы Абай тобытыны арасынан алай зап шыпайды?