"аза дастараны" таырыбына гме растыру

аза халыны лтты болмыс-бтмн бр згешелг дастархан жайып, кмд болса да адал клмен арсы алатын ке пейлдгнде, меймандостыында. аза йне келген адама дастархан жайып, онажайлылы ниет блдрмеген адамды азанын ара суа малып отырандай деп кемстетн болан. Сондытан да аза халы танысын, танымасын йне бас сан адама ырыты бр ыдыр деп арап, дастархан жайып, барын оны алдына ойан. аза намысшыл халы. онатан тама шн аы алу деген оны детнде млдем жо. Бл кргенсздк саналып, ырыма жаман деп есептелген. Расында да аза дастарханы урап тр дегзбеу шн, зн е дмд асын онаына сатап отырады да, рет келгенде, оны дастархана ояды. азаты за саталып, тек она келгенде ана дастархана салатын сыйлы асы срленген ет, азы, шжы, жент, рт, арына салынып саталан сары май, ттт, тары, ант, шай, рк-мейз т.б. она асы азаты блнбеген еншс деген сз брыныдан алан. Ерулк, ымызмрынды, срге млдретер, соым басы, кл шайы, келн шайы т.с.с. бас осуларды масаты, тлек мдделер азаты меймандосты ниетнен туындаан. аза онажай халы., кл табуа шебер, дос жинауа мар. азата келген онаты дайы она, сый она, арнайы она деп трлше атаан. Бларды айсысына болмасын, аза, е алдымен, мал сойып, ан шыаран. Дастарханны адрл асы жаа сойылан малды бас-сираы деп есептелген. те адрл адама азатар тай да сойан. Сойылатын малды алдымен босааа келп, онатан бата сраан. Сонан со ана ол сойылып, ет азана салынан. Етт дескать етп асу, азыны азана бзбай салу й иесн келген онаа деген ниетн блдред. Ет пскенше меймана ке дастархан жайылып, рт, рмшк, бауырса, жент, сары май ойылады, айматы шай йылады.

Дереккз: https://www.zharar.com/kz/shygarma/7787-dastarhan.html
www.ZHARAR.com

Бзд дастарханымыз ежелден-а халымызды лан-асыр жерндей ке. Таспен ранды аспен ратын аза йне келген жанны брн де дм ауыз тигзбей жбермеген. Бас сан йден нан ауыз тимей шыатын жана апа болып, клне алып алатын болан. Бл азр де жо емес. йге ая басан адамды алаламай "Нан ауыз тип кетсеш" деген йдеглерд сз санамыза сп алды. Олай етпеген жана "наннан лкен боланы ма" деп ренжимз. Мны бр бзд сан мыдаан жыл бойы сары майдай саталан салтымызды крнс. Бгндер де ол салттан ары зай оймады.  Бгн бз азаты мерекелк дастарханыны жай-кймен таныспапыз: Баяы салт пен дстр лтты дастарханымызда аншалыты крнс тауып жр? Сырттан не осылды?  н таамдары. Нан Дастархан дегенде оны а трнде шаыраты отаасы секлденп ас атасы жайасады. рине, нан. ннан жасалынан таамдар базыдан-а а дастарханымызды сн болып келген. азрд знде нансыз н болмайды, сн де болмайды. Сондытан аза зн шаыраындаы кез келген жиында дастархан стнен нанды алыстатпайды. Майа псрлетн бауырса, ша-ша, ытырла шелпектерд оса кетейк. Нан таамдары ретнде печеньелер мен прндктерд де атап туге болады. Блш пен самса, тортты да атаусыз алдыруа болмас. Ст нмдер Одан кейнг кезекте аты ткпей адрлеген аза халы шн ст нмдерн рл ерекше. Бгндер баяы дстрд сатаан халы той-томалата, трл мерекелк жиындарда дастархан басына рт пен айма, жне т.б. ст таамдары мен сусындарын оюды мытан емес. Жемс-жидектер "она" таамдар азаты а дастарханына сырттан келген таамдар баршылы. аза жерн аумалы-ткпел замандардан бер саталан ас мзр мен лтты таамдары бгндер з нын аса жоалта оймады. Елмзге бтен жерден келген дниелер мен тлмзге шет елден келген крме сздер секлд "она" таамдар бзд де дастарханымыза арнайы ат басын брды. аза дастарханына бгн сн берп тран таамдарды кб осы "она" таамдарды тзмне кред. Соларды шнде е ерекше атап туге трарлыы - экзотикалы жемс-жидектер. Бгндер берекел дастарханымызды н ашып тратын мндай жемстер дастархан басында з орнын алып та лгерд. Мндай сырттан келген жемстер аза жернде сетн жемстермен (алма, алмрт, жзм, рк, алша, ара рк) атар трады. Анар, апельсин, рма, лимон, мандарин, киви, банан, ананас сынды экзотикалы жемстерд аза дастарханында орын аланына да кп болды.  Жаатар А дастарханымызды таы бр блжымас блшегне айналан таамдар тзмне шеттен келген жаатарды айтуа болады. Соларды шнде америкалы жаатар, грек жаатары, бразилиялы жаатар, кешью жаатары, миндаль бар. Олар з жермзде сетн жаа аашыны дндер жне рк дндермен атар трады. Сусындар Трл сауынды сттер мен ашытылан тйе жне жылы сттерн крген а дастарханымыз азр жемс шырындарымен толы. Газдалан сусындар мен минералды сулар аптаан дастарханымыздан тек анда-санда ымыз бен шбатты кезктрп аламыз. Бгндер лтты сусындар дегенде айайлап трып осыларды ана айтатын болды. Ысты таамдар она келгенде алаш алдына тартатын ас - ет тама. Мал баан халы ежелден-а еттен тарыан емес. ыдырып келген р онаын орадаы нажималыз ойын сойса да, тойдырып жберген. Жаыны десе жаны алмайтын аза дос клн табу шн з мнп жрген жалыз атынан тсп соны сойып берген. Осындай жомарт халыты рпаы атанан бз де азр келген онаты етсз шыарып салмаймыз. Кн демей, тн демей азан асуа келгенде арап алмайтын аза аналары мен келндер ет таматы наышын келтрп дайындайды. Бгндер ыры кн тойын, отыз кн ойын жасамаса та, кез келген жиында осы ас брнш мзрде трады. Жай кндерд знде азан ктерп, амыр жайып, ет жейтн халы той дегенде аянсын ба? Дастархан басына еттен жасалан таамдар, салаттар жайасады. збек аайындардан келген палау таамынсыз да той жиын тпейтн раса айналды. Сорпа, мнт, тшпара, ламан сынды таамдар мен атар уырылан ет жне уырылан картопты да она алдына тартамыз. Одан блек шеттен келген она таамдар да баршылы.  Салаттар Той-томала пен мереке кндер жайылатын а дастархан басында кем дегенде ек салат болады. Олар кбне ккнстерден жасалады. рине, шнде бауырдан, кпеден, ара кесек еттен, тауы етнен, жмырта мен баса да кк шптерден дайындалатын салаттар жо емес.  Тттлер  Ке дастарханымызды жайып тастаанда е алдымен жылтырап тттлер кзге шалынады. Брын да, азр де дастархан снн ашып жрген тттлер атарынан науатты жне антты ерекше атап туге болады. Одан кейн "жолдан осылан" ызылды-жасылды ораыштармен апталан кмпиттер жне шоколадтарды оса кетуге болады.  Ал шй туралы мыту ммкн емес шыар "Шй шп кетсе айтед, мен отпрыскан кеседен?!" демекш, мереке кндер бас сан ймзден шй шпей шыу ммкн емес сияты. 
Massaget.kz