дельфин туралы малимет

Дельфин  сторектлер класыны киттрздлер отрядына жататын тст киттер тобыны бр тымдасы. [1]

Дельфиндер тропиктк жне оыржай белдеулерд тездернде таралан. Кейбр тр полюстк белдеу тездернде де кездесед. Кбне топ рып тршлк етед. Дельфиндерд жиырма туысыны елудей тр бар. Бларды дене пшн жмыр, зындыы бр он метр. Кпшлк трлерн басы жмыр жне тмсыы ала арай шыыы келед. Кей трлерн арасында ора трзд ара анаты бар. Жалпа йры анаты денесмен горизонталь баытта орналасан. Алдыы аяыны сйектер ысарып, сауса сйектер ттасып ескекке айналан. Арты аяы млдем жойылан. Дельфиндер ескек аятарымен суда те жел р жылдам (саатына елу километрге дейн) жзед. Нажималыз танау тесг тбеснен ашылады, сол арылы дельфиндер отын-отын су бетне ктерлп, ауамен тыныс алады. Етт ерндер жасы жетлген. Тстер кп. Терснде тктер болмайды, терс те серпмд келед. Тер астындаы май абаты жасы дамыан. Дельфинн аныны рамында гемоглобинн, блшы еттерндег ерекше ауызды зат  миоглобинн кп болуы денесндег газ алмасуа олайлы жадай жасап, су астында за уаыт тыныс алмай тршлк етуне септгн тигзед. Оларды жйке жйес те жасы дамыан. Миы лкен, алдыы ми сыарларыны сырты кптеген сайшалар мен ирмдерге блнген. Дельфиндерде р трл дыбыс толындарын шыаратын жне абылдайтын те крдел есту жйес (эхолокация) жасы дамыан. Олар здернен те нзк ультрадыбыс толындарын шыарып, оны кер айтан жаырыын абылдай алады. Сол арылы орегн стайды, з йрн табады, судаы р трл кедерглерд алдын ала сезед. Дельфиндер ек жылда бр-а рет рпа беред. р трлер елу, сатары отыз жыла жуы тршлк етед. ола тез йренед, адам йреткен жаттыуларды шебер айталайды. Дельфин туралы жазылан аыздар, деректер (адамды судан таран, кемелермен атар жзп серуендеген, т.б.) кп. Ертедег грек, италия тегелернде дельфинн бейнес соылан. Аспандаы жлдыздарды бр дельфин аталады. Мны бр дельфин мен адам арасындаы жаын арым-атынасты аартады.

зен дельфиндер  жеке бр тымдас, оны бес алты тр бар. Олар Амазона, Ориноко, Ганг зендер мен ытайдаы Дунтинху клнде кездесед. азр дельфиндерд мхитариумдарда, дельфинариумдарда олдан срп, трл ылыми-зерттеу жмыстары жргзлуде. Дельфинн кейбр трн Жапонияда, АШ-та, Соломон аралында ксптк маызы бар. Оларды табиатта саныны азаюына байланысты 1966 жылдан аулауа тыйым салынан. Мысалы, Калифорния тез доызы деген тр Халыаралы табиат орау хвалаыны ызыл ктабына енгзлген...