М.уезов туралы реферат

Мхтар Омарханлы уезов лы жазушы, оам айраткер, лама красным, азастан ылым академиясыны академиг (1946), филология ылымдарыны докторы, профессор (1946), аза КСР-н ебек срген ылым айраткер (1957)


мрбаяны Ол азрг Шыыс азастан облысыны Абай ауданы жернде 1897 жылы жиырма сегзнш ыркйекте туан. Алашыда 1908 жылы Семейдег Камалиддин хазрет медресеснде оып, одан кейн орыс мектебн дайынды курсына ауысады. 1910 жылы Семей алалы бес класты орыс азына училищесне оуа тсп, соы класында оып жргенде Дауыл атты алашы шыармасын жазады. Училищен 1915 жылы аятап, Семей алалы малмдер семинариясына тсед. Семинарияда оып жрп Шкерм дайбердлыны Жолсыз жаза дастаныны негзнде Елк Кебек пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойды деген жерде сахнаа шыарады.

Абай жолы роман-эпопеясы Абай жолы Мхтар уезовты лемге йгл роман-эпопеясы. Абай жолы азаты кркем прозасын классикалы дегейне ктерп, лем дебиетне кркемдк уат келген здк туынды. уезов зн роман-эпопеясында аза халын, оны лтты дстрн барлы ырынан энциклопедиялы дегейде жан-жаты ашып крсетт. уезовты Абай жолыроман-эпопеясы лемдк дегейде: ХХ асырдаы е здк шыармаларды бр (Луи Арагон) деген жоары баа алды. Сондай-а бл роман-эпопея аза халын, ала берд бкл трк лемн дние жзне танытан лы шыарма ретнде де танылды. уезов алашыда ек ктаптан тратын Абай (1942, 1947), онан кейн мны жаласы болып табылатын Абай жолы (бл да ек ктаптан тратын; 1952, 1956) романын жазды. Осы трт томнан тратын Абай жолында аза оамыны алуан трл топтары ке амтылып, сан ырлы ттас галерея жасалды. Онда аза халыны этнографиялы, дни, жалпы мдени-танымды дстрлер: жаз жайлауа кшу, далыа бару мен той жасау, кс лм мен аза тту, ас беру, жт, болыс сайлауы, дауа билк айту, а аулау мен табиат крнстер, т.б. бр бар. Роман-эпопеяны танымды мнмен брге лтты дебиет пен мдениетт, ана тлн ркендетудег рл зор болды. Алашы ек ктаптан тратын Абай романы шн жазушыа КСРО Мемлекеттк сыйлыы (1949) берлп, трт томды Абай жолы роман-эпопеясы жары кргеннен кейн ол Лениндк сыйлыты лауреаты (1959) атанды. Эпопея дние жз халытарыны бр жз он алты тлне аударылан. Ол ек жз томды лем дебиет ктапханасы топтамасында ек том болып басылды. 


Жазушыны драматургия саласындаы ебектер уезов драматургия саласыда кп ебек еткен. Мны брнеше себептер бар. Халы дебиетнде, фольклорда тр жаынан драматургияа жаын нсалар кп. Батырлар жырында толаулар дескать. Салт ледер, беташар, сысу, жар-жар, жотау тр мазмны жаынан драмалы шыармалармен аайындас. 20 асыра дейн азаты халы дебиетнде драматургияа зек болатын дескать азына жиналды. Осы байлыты игерген аламгер - уезов Ол халы дебиетнен нр алды. рине азаты кшпел мр, аланы болмауы драматургияны дамуына кедерг жасады. аза трмысындаы сауы трлер, ыз зату салтанаты, алтыбаан ойындары тыш драмаа енгзлд. уезов кп лтты театрда стеген. Осы тжрибе оан сахна сырын жете йретт.


М.уезовт шыармашылыыАдамды негз йел атты мааласында автор йелд оам мрнде атарар рлн длелдеп, ашып танытады. йелд оамды ортаны йтысы ретнде баалайды. йел басындаы тман айыпай, халыа адамшылыты баытты кн клп арамайды. йткен адам оамындаы адамгершлк ана трбиесн нтижес. Ал мрде длет, мархабат, махаббат деген нрсен атын естмеген ананы адамдыа трбиелеудег рс андай болма?Ал, аза, мешел болып алам демесе, таылымыды, бесгд тзе! Оны тзейн десе, йелд халн тзе! деп наты, длелд тжырымдайды. М.уезов каза йелн бкл болмысына, жан-дниесне, сезм сырына тере лп, ерекше ыыласпен суреттей блд. дебиетт шпейтн, мглк таырыбы йел болса, оны жан-жаты танытып, семдк лемн жеткзе бейнелед.сресе, адамды мр сруге мтылдыратын, сол мрд сйп, баалауа трбиелейтн Абай жолы сияты таажайып шыармада, жан тебрентер р трл ылы-мнездермен, с-рекеттермен брн-бр айталамай толытырып отыратын, иналыс-зденс, сйнш-кйнш ерксз елжретп, зне тартатын бр топ йелдер бейнесн жасады