Дайце характарыстыку зборнка Скрыпка беларуская Хрэст на свабоду.

На самым пачатку ХХ стагоддзя эстафету лтаратурнай творчасц ад Ф. Багушэвча пераняла Алаза Сцяпанана Пашкевч, вядомая лтаратуры пад пседанмам Цётка. Менавта яна ажыццявла не ажыццёленае атарам Дудк беларускай: выдала зборнк верша пад назвай Скрыпка беларуская (1906) пад пседанмам Гарыла з Полацка. У прадмове да зборнка яна псала: Дзякуй табе, Мацей Бурачок! Чэсць слава тваему слову! А ты, Дудка, грай мне голас дай. У гэты зборнк увайшло 12 верша. Асноны пафас рэвалюцыйна-герачны,патрыятычна-аптымстычны.
Рэвалюцыя дапамагла таленту паэтэсы адкрыцца перад людзьм, абудзла нярымслвае жаданне данесц праду да свядомасц працоных, выказаць яе голасна, ледзь не на весь свет. Бурлвы, кпучы 1905 год цалкам захап Цётку. quot;Люблю раганы... У буры я адчуваю райquot;, прызнаецца паэтэса.
Напрыклад, у вершы quot;Вера беларусаquot; паэтэса сцвярджае, што беларуск народ 100ць на парозе сваёй свабоды, што яшчэ адзн нацск падуць ланцуг.
Веру, братцы: людзьм станем,
Хутка скончым мы собственный сон;
На свет Божы шырай глянем,
Век напша нам закон.
Магутнасць народа яна парановае з каменем, з жалезам, а душу яго з дынамтам, якому дастаткова адной скрынк, каб узарваць зншчыць ненавсны лад. Верш, поны аптымзм веры народную слу, напсаны канцы 1905 г., кал рэвалюцыйны рух бы на здыме, Цётка котдала свае вершы полымя рэвалюцы, каб вышэй ярчэй яно разгаралася.
Цяпер, братцы, мы з гранту,
Душа наша з дынамту,
Рука цвёрда, грудзь акута,
Пара, братцы, парваць пута!
Царскаму рэжыму з дапамогай жорсткх рэпрэсй некаторых дэмакратычных новавядзення удалося на нейк час прыглушыць рэвалюцыйную хвалю. Аднак рэвалюцыйны аптымзм не пакда Цётку эмграцы, пра што сведчыць яе верш Суседзям у нявол (1906), звернуты да кранца, якя той час таксама, як беларусы, пакутавал ад сацыяльнага нацыянальнага прыгнёту, тольк жо ад ншага рэжыму астра-венгерскага. У вершы пасля змрочнага малюнка тагачаснай беларускай рэчаснасц, пададзенага з дапамогай яскравых мастацкх дэталей (нагаек царскх звон, у нас там ноч, мы ацямнел з ужасных мук г. д.), гучыць просьба-заклк да суседзя у нявол:
Нас катуюць! Чуйце, людз!
Чуйце, чуйце, руку дайце!
Мы для вас родны! Праду знайце:
Ц у дол, ц нядол
З для вас станем адным пол,
Рука руку з вашым братам
За свабоду перад катам.
Верш гэты зявся аснонай прычынай забароны зборнка Цётк Скрыпка беларуская у Рас.
Зборнк Хрэст на свабоду (1906 г.) выйша пад пседанмам Гарыла, працягвае рэвалюцыйна-патрыятычны пафас паэз Цётк. У зборнк увайшл таксама вершы, якя так ц накш да-панял тэму народнага рэвалюцыйнага змагання. Лрычны верш Добрыя весц, напсаны пад выразным уплывам верша Добрыя весц Ул. Сыракомл, успрымася як адказ паэту-папярэднку, якога яна называе родным братам. Пераймаючы маты Сыра-комл аб рэвалюцы на захадзе, што спрымалася як благая вестка аб свабодзе (верш Сыракомл бы напсаны 1848 г. як водгук на рэвалюцыйныя падзе Заходняй Еропе, у вынку якх там было зншчана прыгоннае права), Цётка паэтызуе благую вестку аб рэвалюцыйным змаганн на сходзе, з якм таксама звязаны надзе на вызваленне:
Ах, браце родны, нясуцца весц, жо граюць маршы там на сходзе; Над кожнай хатай, у кожным месцы Шчабечуць птушк нам а свабодзе.
Цётка падкрэслвае сувязь свайго твора з творам Сыракомл, выкарыстоваючы рытм смволку яго верша: Заходзць сонца пагоднага лета, // Вее вецер з заходнх нябёо (пачатак верша Сыракомл) - На небе сонца шчасця усходзць, // Тольк па-трэбна хмары прагнаць (канцока верша Цётк).
Аданайменны верш Хрэст на свабоду вызначаецца асаблвым рэвалюцыйным, як апявае саму рэвалюцыю адлюстровае падзе крывавай нядзел 9 студзеня. Расстрэл мрнай дэманстрацы паказа, што цар самадзяржае зяляюцца галоным ворагам народа. Верш расказвае пра бяссланую руска-японскую вайну, якой па вне цара quot;кро ракам льецца мора, салдат гне там ад гора без кашул без хлебаquot;. Разбуджаны расстрэлам студзеньскай дэманстрацы, працоны народ уздымаецца на барацьбу патрабуе зншчэння quot;бюракратаquot;, антыхрыста, павешання цара. Сваёй палтычнай накраванасцю, выкрывальным пафасам верш quot;Хрэст на свабодуquot; нагадвае паэтычную л100ку (пракламацыю), што заклкала да сенароднага пастання супраць цара самадзяржая. Верш quot;Хрэст на свабодуquot;, як апявае саму рэвалюцыю адлюстровае падзе крывавай нядзел 9 студзеня. Расстрэл мрнай дэманстрацы паказа, што цар самадзяржае зяляюцца галоным ворагам народа. Верш расказвае пра бяссланую руска-японскую вайну, якой па вне цара quot;кро ракам льецца мора, салдат гне там ад гора без кашул без хлебаquot;. Разбуджаны расстрэлам студзеньскай дэманстрацы, працоны народ уздымаецца на барацьбу патрабуе зншчэння quot;бюракратаquot;, антыхрыста, павешання цара. Сваёй палтычнай накраванасцю, выкрывальным пафасам верш quot;Хрэст на свабодуquot; нагадвае паэтычную л100ку (пракламацыю), што заклкала да сенароднага пастання супраць цара самадзяржая. Цётка блага разумела, што барацьбе з царызмам працоныя Беларус не павнны быць заляваным, што дабцца перамог можна тольк еднасц з ншым народам. У вершы quot;Суседзям у няволquot; паэтэса звяртаецца да брацкх народа, якя таксама пакутуюць у нявол, з заклкам узняцца на барацьбу супраць прыгнятальнка: Мы для вас родны. Праду знайце:
Ц дол, ц нядол
3 для вас станем адным пол,
Рука руку з вашым братам,
За свабоду перад катам.
Верш Пад штандарам па жанру вызначаецца як герачная балада. Дзеючая асоба яе - Внцуль, як нёс чырвоны штандар наперадзе па100шай грамады бы забты час дэманстрацы салдатам па загаду каптана. Смерць Внцуля становць на шлях змагання тысячы людзей, бо яго кро успрымаецца як ахвяра, што, як крапдлам, людзей ахрысцла кругом. У духу народнай балады з выкарыстаннем хрысцянскай смволк Цётка прасочвае лёс забойцы-каптана, як, перажываючы праклнаючы здарэнне (Я заб, я прал // Пралетарскую кро, // Я душу загуб, // Заплацць я гато), канчае жыццё самагубствам. У цэлым жа па дэйнай накраванасц верш прасякнуты пафасам адмалення самадзяржая, як самай злачыннай слы, якая трымае народы нявол.