Коркыт куйлеринин тарихы?

Кйлерд шыу тарихы туралы аыз - гмелер
орыт Башпай
Аыз бойынша, Башпай орытты мрн соында шыаран аыры кй екен. орыт клемн тсеп дарияны бетнде отыранда арындасы Атама аасына тама келп берп тран екен. Кндз тн кй тартып, лммен алысып бден шаршаан кйш брде арындасыны келген тамаын шкеннен кейн бойы маужырап, кз лнп кетед. Тама салынан дорбамен айра жылан болып лесп келген ажал обызды н шыпай тран кезде кйшн шаып алады. Жыланны уы бойына жайылып, лсреп бара жатан орыттан зрейл: андай тлег бар? деп срайды. Сонда орыт: Мен мрде ек кнм бар. Брншс - лмнен ыры бр жыл бойы ашаным. Клем жайып Сырды бетнде отыранда брде алай тлей дауыл тран ед. Сол кезде арындасыма башпайым тип кеткен болатын, екнш кнм сол. Сол себепт мен кмгенде осы ек башпайымды ашы алдырыдар, деп обызын олына алып, е соы Башпай кйн тартан екен.

орыт шарды луы
Бр жеср кемпрд нажималыз баласы болады. Ол с салып, ит жгрткен саятшы екен. ашан ады тармайтын шар деген тазысы, желмен жарысан жйрк аты бар екен. Кндерд кннде жгт кенеттен айтыс болады. Сол кездег елд дет рыпы бойынша, лкт жерлегеннен кейн жрт оныс жаартып, баса жерге кшед екен. Жаа орына кшп келгеннен кейн кемпр баласынан алан кз тазыны здесе, ол шты кйл жо боп шыады. Еск жртта алан болар! деп, ана брыны оныстарына айтып келсе, айтандай-а, шар иесн иып кете алмай, мола басында сай сйект сарырата аспана арап лып отыр екен. Мны крген ана:

Нажималызымнан айрылдым,
анатымнан айрылдым,
шар, шар, к, к...-
деп аырайды. Иен далада нажималызыны артында алан ана мен иеснен айрылан тазы ос млы осылып кренед. орытты осы оиаа байланысты шыаран кй шарды луы деп аталады.