шыгарма на тему "Козы корпеш баян сулу"

озы Крпеш - Баян слу
I
"озы Крпеш - Баян слу" дастаны - азаты ашыты жырлары шндег ертеректен келе жатан жне аза арасына те кп жайылан тр. Бл жыр "ыз Жбек" хикаясы сияты тек азаты з тумасы ана емес, мны гмес азатан баса елдерде де бар. "озы Крпеш - Баян слу" гмесн бр тр орыс тлнде 1812 жылы азанда басылып шыан. Барабин татарларыны жне аза арасында айтылатын нсасын Радлов жазып алып, бастыран. Ойрат тлнде "озын Еркеш" дейтн жыр бар. Соларды бр де "озы Крпеш - Баян слу" жырын зне меншктейд. аза арасында бл жырды 16 трл нсасы бар. Кп заман бойында кп аындар жырлаандытан осындай лденеше варианттар пайда болуы фольклор клемнде зады саналады. Бзге млм болан "озы Крпеш - Баян слу" жырларыны кейбр варианты ертедег заманны зне байланысты айтылса, енд бреулер берг XVIII-XIX асырда делп жаыран. Жне кейде "ноайлы" деген еск атаулары жойылып, оны орнына Кш жзд Шеркеш руы, не Орта жзд Бааналы (Найман) руларыны аттары аталады. Бра, бл нсаларды ай-айсысын алсаыз да, алашы сюжет асылы - бреу. р дурд, р жерд аындары з ортасындаы тыдаушыларыны ыайына тартанымен, оны негзг мазмны, оиа желс бр арнаа саяды.
"озы Крпеш - Баян слу" жырын 1870 жылы аза арасынан жазып алып, орысты ататы алымы, академик Радлов немсше жне азаша бастыран (шыармалар жинаы, III том). Екнш трл бр кркем нсасын азаты тыш алымы Шоан Улиханов ататы Жана аынны з айтуынан жазып алдым дейд. Бра бл ымбат вариантты кезнде Шоан бастыра алмаандытан, зерттеушлерге л кнге шейн млм емес болып келе жатыр.