пожалуйста напишите ЭССЕ на казахском языке с переводом про самолет (

ша, (аэроплан) озалтыш арылы атмосферада шуа арналан, озалмайтын анаты бар, ауадан ауыр шу аппараты. Бл аппарат з озалтышыны тарту кшмен белгл бр жылдамдыпен озалан кезде анатында пайда болатын ктергш кш сернен аспана ктерлед. Бу машинасы орнатылан озалтыш кшмен шатын шаты е алашы жобасын 1881 ж. А.Ф. Можайский (1825 1890) жасаан. Сол кезеге дейн жасалып, сыналып жрген аппараттарды бр моторсыз шу аппараттары ед. шу жылдамдыына байланысты шатар дыбысты ауада таралу жылдамдыынан кем жне одан арты шапшадыпен шатын шатара ажыратылады. Дыбысты ауада таралу жылдамдыынан бес еседен арты шапшадыпен шатын ша гипердыбысты ша деп аталады. шатарды брнде: анат, фюзеляж, тректер (тк жне клдене), шасси жне кш ондырысы деп аталатын орта агрегаттар бар. анат ктергш кш тудырумен брге клдене баыттаы орнытылыты амтамасыз етед. Кп жадайларда онда озалтыштар, шассид негзг доалатары бектлед р оны уысына жанар май йылады. Жалыз анатты ша моноплан, ал анаттары ек абат орналасан ша биплан деп аталады.

шаты шу-ону сипаттамаларын жасарту шн анатты алды, арты арнайы рылылармен (блктермен) жабдыталады. Экипаж мшелер, жолаушылар отыратын, жк кейде озалтыштар, шассид негзг доалатары орналастырылатын жне шаты барлы блктерн ттастырып брктруге арналан блк фюзеляж немесе корпус деп аталады. Гидрошата фюзеляж рлн айы атарады. Тк трек шаты бойлы орнытылыын амтамасыз етед. Ол озалмайтын немесе шектеул ана озалыс жасайтын тратандырыштан жне озалмалы биктк рулнен ралады. Тк тректе озалмайтын блк киль жне озалмалы баыты рул бар. Дыбысты таралу жылдамдыынан тез шатын шатарды тректер ттасымен бралатын, яни ттастай басарылатын болып жасалады. шаты алдында орнатылатын жне онаннан кейн озалуына ммкндк беретн доалатар жйес шасси деп аталады. Кпшлк жадайларда шасси жиналмалы болып жасалады. шарда жне онарда жол таламайтын шаты тр амфибия деп аталады. Бл шаты доалаты шасси жне айы трзд корпусы болады. Кш ондырысы тарту кшн тудырады. Ол брнеше озалтыш кешеннен трады. Тарту кшн пспект озалтыштарда ауа винттер, трубовинтт озалтыштарда ауа винттерне оса газ реакциясы, ал реактивт озалтыштарда тек газ реакциясы, яни реактивтк кш тудырады.

олдану масатына сйкес шатар азаматты жне скери ша болып ажыратылады. Азаматты шатара клктк (жолаушылар таситын, жк таситын, т.б.), спортты, туристк, а. ш. жмыстарына арналан, т.б. арнайы масатты шатар жатызылады. Клктк шатар шу жолыны зындыына орай рлыаралы, магистралды, жерглкт жел шатарына топталады. скери шатар клктк, байланысты, санитарлы, т.б. болып блнед. шатарды шу жылдамдыыны артуы оны шу-ону жолын зартады. азрг кезде тк ктерлп шатын р тк тмендеп онатын шатар кенен олданылады.