Галактика туралы ызыты млметтер жинап, тл сз бен создатель сз болу

Галактика деп брне орта бр центрден айналатын сансыз мол жлдыздарды алапат лкен жйесн айтады. Аспандаы жай кзбен крнетн самсаан 6000 жлдыз Бзд Галактика деп аталатын бр ана галактикаа жатады. Кейде Ст Жолы деп те атайтын Бзд галактикада жай кзге крнбейтн 200 миллиардтай жлдыз бар. Оан аспан кмбезн белдеулеп жатан, шашырап тглген стке сас, ашыл жола та кред. Бл жолаты Ст жолы, ал азатар с жолы деп атайды.

Кн Жерден орташа аланда 150 млн. км ашытыта орналасан.

Ол осы Галактиканы кшгрм жлдызы.

Жары Жер бетне секундна 300000 км жылдамдыпен 8 минутта жетед.

Жары бр жылда 9 460 528 405 000км жол жред. осы ашыты астрономияда бр жары жылы деп аталады.

Бзд Галактиканы бр шетнен арсы шетне жары 100 мы жылда жетед. лемн кедг сондай, Бзд Галактикамен шамалас миллиардтаан галактикалар бар. Ал бзд галактикаа жаын кршлес ек галактика бар. Оларды брн- лкен Магеллан Блты, екншсн Кш Магеллан Блты деп атайды. Брншснен жары бзге 169 000 жылда, екншснен 180 000 жылда жетед.

ткен асырды 20-жылдары Э. Хаббл галактикаларды пшн бойынша ш топа блген болатын:

1. Жлдыздарды спираль бойымен орналасан спиральды галактикалар;

2. Эллипсоид пшндес эллипистк галактикалар;

3. Белгл бр пшн жо брыс галактикалар.

Бзд Галактика спиральды галактикалар атарына жатады.

Галактикаларды барлыы да озалыс стнде дамиды, згеред, шед, айтадан пайда болады. Бдан 15 млрд жыл брын лем болмаан. азрг аламат лем тыыздыы шексз лкен, ал клем шексз кш нктедей ана белгсз затты жарылысынан пайда болан. лемн бастауында тран жарылысты астрономияда лкен Жарылыс деп атайды.

Расында да, азрг жан-жаа бытырай алшатап бара жатан галактикаларды кер арай айыра жинатайтын болса , оларды 15 млрд жылдан кейн бр нктеде тйсетндгн ылым длелдеп отыр. Мне, сондытан лемн негзг рылымы Галактикаларды жасы 12-15 млрд жыл аралыын райды. Галактикалардаы жлдыздарды жасы да брдей емес. Оларды центрне жаын орналасан жлдыздар кр, ал шеткер орналасан жлдыздар жас жлдыздар болып табылады.

Бзд Галактиканы жасы 12 млрд жылдай. Кн оны спираль бтаыны шеткерг аймаында орналасан. Кнн пайда боланына 5 миллиардтай жыл болды. Оны рамындаы элементтерд ядролы отындарыны оры таы да 5-10 миллиард жыла жетед.

Галактикадаы барлы жлдыздар оны ядросын (центрн) айнала озалады. Кн Галактика центрнен 25000 жары жылындай ашытыта орналасан. Ол Галактика центрн секундына 250 километр жылдамдыпен 480 миллион жылда бр рет айналып шыады. Бл уаыт аралыын бр галактикалы жыл деймз.

Кптеген жлдыздарды тректеп оларды планеталары айналып жред. Кнд айналатын планеталар мен денелер толыыра зерттелген. Оларды атарын Кнге жаындарынан бастап санаанда мына сегз планета райды: 1.Меркурий (Кш Шолпан);

2. Шолпан;

3 Жер;

4.Марс (ызыл жлдыз);

5. Юпитер (Есекыран);

6. Сатурн;

7. Уран;

8. Нептун. Кнд Нептуннан кейн айналатын 9 планета саналатын Плутонды кш планеталар (астероидтар) атарына осайы деген келсм астрономдар арасында 2004 жылы абылданды. Сонымен атар Кнд тректеп, негзнен Марс пен Юпитерд арасында мыдаан астероидтар (кш планеталар) озалады. Оларды е лкен Церераны поперечник 1003 км. Астероидтардан кш Кн трегндег кезбелерд кометалар (азаша йраты жлдыздар), ал олардан да кшсн метеориттер деп атайды. Кометалар Кнге жаындаанда оны атан тоы мен мзы ерп, буланады да, шбатылан ттк тектес з алдырады. Кн жалыныны шарпуынан туан кн жел кометаны шбатылан йрыын нем Кнге арсы жаа рглеп, брып отырады.